نگرانی و دلهره اجزای جداییناپذیر هر مصاحبه شغلی هستند. حتی اگر بارها و بارها به جلسات مصاحبه رفته باشید، باز هم دچار این استرس خواهید شد. آمادگی برای مصاحبه شغلی، ربطی به هوش و استعداد افراد ندارد؛ خیلی از افراد باهوش گمان میکنند به راحتی میتوانند از پس مصاحبهها بربیایند و هوش آنها در بزنگاه به کمکشان میآید! اما حقیقت این است که آمادگی برای مصاحبه شغلی جز با تمرین و آگاهی از سوالات احتمالی ممکن نخواهد بود؛ درست است که هیچ قالب مشخصی برای سوالات جلسه مصاحبه شغلی وجود ندارد و قطعا سلیقه و نظر مصاحبهکننده در آن تاثیرگذار خواهد بود، اما اگر چالشبرانگیزترین سوالات و پاسخهای مناسب آنها را بدانید، نگرانی شما کمتر خواهد شد. در ادامه به طرح نکاتی طلایی در این زمینه خواهیم پرداخت.
نکاتی برای قبل از مصاحبه شغلی

قبل از هر چیز تا انتهای این مقاله را بخوانید و تمام سوالات و پاسخهای خود را در آینه تمرین کنید! نیازی نیست جوابها را حفظ کنید؛ همین که بدانید در مصاحبه شغلی چطور باید پاسخ مناسب بدهید کافیست؛ اما قبل از ورود به اتاق مصاحبه، تنها کاری که لازم است انجام دهید، حفظ آرامش و خونسردی است. نفسهای عمیق بکشید و روی خودتان تسلط داشته باشید. در خلال نفسهای عمیقتان این جملات را به خود بگویید:
- همه چیز عالی است؛ خوشحالم که اینجا هستم و مصاحبهای موفق خواهم داشت.
- چقدر خوب که دارم چیز جدیدی یاد میگیرم و به تجربیاتم افزوده میشود.
- من برای استخدام در این شرکت مناسب هستم؛ اما فقط خودم میتوانم به خودم کمک کنم؛ هیچ شخص دیگری برای کمک به من وجود ندارد.
سوالات چالش برانگیز در مصاحبه شغلی
معمولا سوالات مصاحبه شغلی طوری طراحی میشوند که با چند سوال کوتاه، شما را تخلیه اطلاعاتی کنند. ممکن است در نظر اول این سوالات ساده به نظر برسند، اما در حقیقت این سوالات در لایههای مختلفی طراحی شدهاند تا اطلاعات مخفی شما را بیرون بکشند. اگر بخواهیم خودمانی بگوییم، این سوالات تا حد زیادی گولزننده هستند! در ادامه به بررسی چالشبرانگیزترین سوالات در مصاحبههای شغلی میپردازیم.
۱.لطفا خودتان را معرفی کنید!

دلیل مطرح کردن این سوال، سنجیدن میزان شایستگی شما برای تصاحب شغل موردنظر است؛ در واقع کارفرما قصد دارد سابقهی کاری شما را بشنود؛ با طرح این سوال میزان اعتمادبهنفس شما نیز محک زده میشود؛ همچنین توجه مصاحبهکننده به شایستگیهای بارز رفتاری شما معطوف میشود تا بفهمد آیا شخص مناسبی برای این جایگاه شغلی هستید یا خیر؟! پاسخ این سوال میتواند سرنوشت مصاحبه شغلی شما را رقم بزند!
اما نکتهی این سوال چیست؟! شما با شنیدن آن ممکن است وسوسه شده و از زندگی شخصی خود بگویید؛ این دقیقا کاریست که نباید انجام دهید! شما فقط و فقط باید درباره سوابق و مهارتهای شغلی خود صحبت کنید؛ شما باید بتوانید در دو تا سه جمله مختصر و مفید مهارتهای خود را بیان کنید؛ مثلا بگویید: «به دلیل مهارتهای ذاتیام در تجزیه و تحلیل مسائل و یافتن راهکارهای مناسب، میتوانم عملکرد ضعیف هر گروهی را بهبود بخشیده و به عملکردی قوی تبدیل کنم.» با این پاسخ حداقل سه قابلیت مهم خود را به رخ مصاحبهکننده کشیدهاید!
۲.خودتان را در یک کلمه توصیف کنید!
این سوال چند نکته را هدف میگیرد! اول اینکه تیپ شخصیتیتان چگونه است؛ بعد اینکه چقدر در شناخت نسبت به تواناییهایتان اعتماد دارید و در آخر اینکه سبک کاریتان تا چه حد مناسب شغل درخواستی است. این سوال میتواند چالش بزرگی برای شما باشید! چرا که شما نمیدانید کارفرما به دنبال چه تیپ شخصیتی میگردد؛ از طرفی مرز بین خودستایی و اعتمادبه نفس بسیار باریک است و ممکن است این مرز را رد کنید!
بهترین کار این است که محافظهکار باشید و نسبت به شغل موردنظر، خصوصیات لازم را بیان کنید؛ نکتهی مهم اینکه امروزه اکثر کارفرمایان بهدنبال افرادی با توانایی بالا در کار گروهی هستند؛ افرادی که بتوانند فشار بالا را تحمل کنند و علاوه بر آن راهکارهای لازم را نیز ارائه دهد. شما باید بتوانید با توجه به شغل موردنظر خصوصیاتی که با آن شغل متناسب هستند را بیان کنید.
۳.تفاوت این موقعیت شغلی با موقعیتهای دیگری که درخواست کردهاید، چیست؟

در این سوال کارفرما میخواهد بداند آیا برای جاهای دیگر نیز درخواست کار دادهاید؟ با پاسخ به این سوال میزان جستجوی شما برای شغل موردنظر نیز مشخص خواهد شد؛ همچنین نوع حرف زدنتان راجع به شرکتهای دیگر و میزان صداقت شما نیز روشن میشود. هرگز در مصاحبه شغلی خود نباید بگویید «این تنها شغلی است که درخواست کار دادهام»، این حرف امتیاز منفی برایتان درپی دارد؛ چرا که اکثر افراد برای موقعیتهای مختلف درخواست کار میدهند و حتی اگر شما واقعا جزء آن اقلیت هستید و فقط برای همین یک موقعیت شغلی درخواست دادهاید، باز ممکن است اینطور به نظر بیاید که در کلام تان صادق نیستید!
نکتهی دیگر این که نه باید خیلی مشتاقانه راجع به فرصتهای شغلی دیگر صحبت کنید نه با لحن منفی؛ چرا که در حالت اول از نظر مصاحبهکننده غیرقابل دستیابی به نظر خواهید آمد و در حالت دوم حس مثبتی را به او انتقال نمیدهید و ممکن است این حس در روند مصاحبه شغلی شما تاثیرگذار باشد. بهتر است بگویید «با چند شرکت دیگر نیز مصاحبه شغلی داشتم و خواهم داشت اما هنوز تصمیم قطعی خود را نگرفتهام.» این پاسخ از هر نظر مثبت است.
۴.چند مورد از نقاط ضعف خود را عنوان کنید!
با طرح این سوال به چالش بزرگی کشیده میشوید؛ چرا که مصاحبهکننده به دنبال نکاتی منفی در شماست که تصمیمگیری را برای خود راحتتر کند! در این مرحله صداقت را کنار بگذارید و نقاط ضعفی را بیان کنید که برای او جنبهی مثبت داشته باشد! بهتر است وانمود کنید که خصوصیات منفی شما به دلیل اقدامات مثبتی که داشتهاید رو به بهبودند! مصاحبهکننده نمیخواهد نقاط منفی که به تواناییتان آسیب میزند را بشنود.
کمی زرنگ باشید و اوضاع را به نفع خودتان بچرخانید! مثلا با بیان نقاط منفی شخصیتان، نقاط قوت کاری خود را برجسته کنید! مثلا بگویید متاسفانه آدمی وسواسی هستم و همین مساله باعث میشود تا کار موردنظر را بهدرستی تمام نکنم، راحت ننشینم! با این روش آن نقطه ضعف را تبدیل به نقطه مثبتی برای کارفرما کردهاید.
۵.چند مورد از نقاط قوت خود را عنوان کنید!

بیمقدمه بروید سراغ نقاط روشنی در سابقه کاریتان که ارتباط مستقیم با موقعیت مورد نظر شما در مصاحبه شغلی فعلی دارد؛ معمولا نقاط قوت مورد علاقه مصاحبهکنندگان، توانایی خودانگیزشی، داشتن ابتکار عمل، توانایی کار تیمی و کار کردن تا دیروقت! میباشد. سعی کنید نقاط قوتتان را با مثال بازگو کنید.
۶. سوال “دلیل انتخاب شما برای کار در این سازمان چیست؟” در مصاحبه شغلی
طرح این سوال در مصاحبه شغلی به این دلیل است تا کارفرما بفهمد چه چیزی مهمترین انگیزهی شما برای شما کار است؛ چقدر در مورد این شغل و این سازمان تحقیق کردهاید و تا چه میزان به این موقعیت شغلی علاقه دارید. مهمترین نکته در پاسخ این سوال چگونگی اولویتبندی شما در بازگو کردن دلایلتان است. مثلا بههیچ وجه نباید از میزان حقوق کم شرکت قبلی خود بگویید، یا درباره همکاران و رییس سابق خود بدگویی کنید! هیچ کدام از این دلایل نه تنها تاثیر مثبتی روی مصاحبهکننده نخواهد گذاشت، بلکه ممکن است تاثیر منفی نیز بگذارد.
کارفرمای شما میخواهد بداند شما به اندازه کافی وقت گذاشتهاید و راجع به فعالیتهای این سازمان و همچنین موقعیت شغلی موردنظر تحقیق کردهاید؛ همچنین دوست دارد بداند به اندازهی کافی به موقعیت شغلی موردنظر علاقه دارید؛ یکی دیگر از نکات مهم که میتواند مصاحبهکننده را چند قدم به متقاعد کردن نزدیک کند، این است که بتوانید اهداف فعلی سازمان را عنوان و خود را بخشی از آن تصویر کنید؛ تصویری به این شکل که میتوانید راهکارهای مناسبی را برای سازمان ارائه دهید!
۷. سوال “اگر هنوز مشغول بهکارید، دلیل ترک آن شغل چیست؟”در مصاحبه شغلی

این سوال میتواند چالش بزرگی را به همراه داشته باشد؛ در درجه اول باید از خوبیهای موقعیت شغلی که خواهان آن هستید، بگویید؛ اما حواستان باشید زیادهروی نکنید! حتما این مساله را عنوان کنید که دنبال افقهای روشنتر هستید، از محدودیت در شغلتان فراری هستید و همیشه دنبال پیشرفت و فرصتهای شغلی بهترید. در ادامه سعی کنید تا جایی که امکان دارد نکات منفی کار فعلی خود را عنوان نکنید و تمام تمرکزتان روی نقاط مثبت کار جدید باشد. بهتر است کارفرما را مجاب کنید که شما در موقعیت شغلی جدید بسیار مفید خواهید بود و او چارهای جز استخدام شما نخواهد داشت!
۸. تا به حال به این فکر کردهاید که کسب و کار خود را داشته باشید؟
پاسخ نامناسب به این سوال میتواند بسیار سمی باشد؛ چرا که مصاحبهکننده با این سوال میخواهد بداند آیا هنوز به فکر راهاندازی یک کسب و کار برای خود هستید و قرار است زمان و پول شرکت جدید برای آموزشهای آتی را به هدر بدهید یا خیر؟! این پرسش تا حد زیادی فریبنده است و شما باید جلوی خودتان را بگیرید تا با ذوق و شوق از ایدههایتان در این مورد صحبتی نکنید! هیچ کارفرمایی برای چنین کارمندی هزینه نمیکند؛
بهترین پاسخ این است که بگویید زمانی در فکرش بودهاید و حتی تجربیاتی هم در این زمینه داشتهاید اما بعد از گذشت مدتی به این نتیجه رسیده اید که کار کردن در یک تیم و به نتیجه رسیدن اهداف یک سازمان بزرگ برایتان رضایتبخشتر است. البته فقط در یک صورت میتوانید از علاقه به راهاندازی کسب و کارتان بگویید! در صورتی که آنقدر رزومهی شما قوی و مهارت شما به کارفرما ثابت شده باشد که بداند حتی در کوتاه مدت نیز میتواند از تواناییهای شما برای بهبود وضعیت سازمان بهره ببرد.
۹. تا چه اندازه با همکاران و رییس سابق خود مشکل داشتید و چطور با آن کنار میآمدید؟

این سوال نیز بسیار مهم است؛ تا میتوانید از نکات مثبت همکاران سابق خود بگویید و نکات منفی را یا نگویید یا اشارهای کوچک به آنها داشته باشید؛ در نهایت بگویید آنقدر مسائل کوچک بود که به راحتی با صحبت کردن حل و فصل میشد! هدف مصاحبهکننده از طرح این سوال سنجیدن میزان تعامل شما با تیپهای مختلف شخصیتی است؛ شما باید نشان دهید که شخصی انعطافپذیر هستید و کمترین درگیری را با اطرافیان خود خواهید داشت.
۱۰. اگر هیچ محدودیتی در انتخاب شرکت نداشتید، دوست داشتید با چه شرکتی کار کنید؟
شما هیچ جای تردیدی نباید برای کارفرمای خود ایجاد کنید؛ بنابراین حواستان به پاسخ این سوال باشد. تا جایی که میتوانید صحبتی از شرکتهای رقیب به میان نیاورید؛ در واقع مصاحبهکننده با طرح این سوال میخواهد بفهمد آیا این شرکت اولویت شما بوده است یا خیر؟! بهترین پاسخ این است که بگویید: «من خیلی در این مورد تحقیق کردهام و شرکت شما از همه نظر با شرایط و سابقه کاری من متناسب بود.»
و اما نکتهای مهم در این مورد؛ قطعا کار کردن در شرکتهایی چون گوگل، مایکروسافت، فیسبوک، بنز، آدیداس و … میتواند رویای هر شخصی باشد؛ اما مسلما هدف کارفرما از طرح چنین سوالی شنیدن نام این شرکتها نیست! در واقع این پاسخها فایدهای برای مصاحبهکننده ندارد و حتی ممکن است مسیر مصاحبه شغلی شما به بیراهه کشیده شود.
۱۱. از دیدگاه شما موفقیت چیست؟
هدف از طرح این سوال، ارزیابی میزان انگیزه و آیندهگری شماست؛ این که شما خود را در صورت رسیدن به موفقیت کجا خواهید دید. آیا انگیزه شما حقوق و مزایای بالاتر و بهتر است؟ آیا یادگیری برای شما حرف اول را میزند؟ اما بهخاطر داشته باشید که جاهطلبی را با چشم داشتن به میز مدیریت، اشتباه نگیرید؛ چرا که این مساله بههیچوجه در نظر کارفرما خوشایند نخواهد بود. بهترین و هوشمندانهترین پاسخ این است که با توجه به شرح شغلی و صحبتهای قبلی که با مصاحبهکننده داشتید، موفقیت را به شکلی تعریف کنید که با اهداف کارفرمای شما ارتباط داشته باشد.
۱۲. سوال “اگر همین امروز یک میلیارد تومان برنده شوید، چه میکنید؟” در مصاحبه شغلی

دلیل طرح این سوال ارزیابی میزان انگیزه و اخلاق کاری شماست؛ آنها در درجه اول میخواهند بدانند اگر پول زیادی داشتید، باز هم کار میکردید؟! همچنین میتوانند از نحوهی خرج کردن پولتان یا نوع سرمایهگذاری شما، پختگی و بلوغ و همچنین مسئولیتپذیریتان را بسنجند. طبیعتا آنها مایلند بشنوند بهدلیل اشتیاق و علاقهای که به کار دارید، کار خود را ادامه خواهید داد؛ از طرفی هوشمندانه خرج کردن پولهایتان میتواند تاثیر زیادی روی تصمیم آنها بگذارد.
۱۳. آیا تا به حال رییس یا همکارتان از شما خواستهاند که درستی و صداقت خود را زیر پا بگذارید؟

این سوال میزان درستکاری و حدود اخلاقی شما را میسنجد؛ اینجاست که باید یک سیاستمدار ماهر باشید و بهترین پاسخ را بدهید! آنها میخواهند بدانند آیا این رفتار را گزارش دادهاید؟ آیا واکنش تندی در برابر آن داشتهاید؟ یا بهراحتی با قضیه کنار آمدهاید؟ پاسخ شما باید با درایت تمام همراه باشد. مختصر، مفید و حرفهای؛ حواستان باشد فاش کردن اطلاعات شرکتهای سابق یا پیش کشیدن اطلاعات خصوصی افراد، کارفرمای شما را نگران خواهد کرد و احساس ناامنی را به او القا میکند.
۱۴. اگر بعضی یا تمام سیاستهای شرکت را قبول نداشته باشید، چه میکنید؟
این سوال توانایی تصمیمگیری شما را محک خواهد زد. هرگز نگویید «من هیچوقت با سیاستهای سازمان مشکلی پیدا نخواهم کرد!» چرا که حتی مطیعترین کارمندان نیزاین حرف را نمیزنند! ضمنا این پاسخ شما را فردی بیفکر نشان میدهد که هر نتیجه و تصمیمی در کار را خواهید پذیرفت. درست است که سازمانها میخواهند افرادی که تابع قوانینشان هستند را استخدام کنند؛ اما بدشان هم نمیآید کارمندی داشته باشند که اهل تجزیه و تحلیل و ارائه طرحهای جدید باشد.
۱۵. در حال حاضر که در تایم کاری خود اینجا هستید، به رییستان چه گفتهاید؟

این سوال اولویتهای شما را مشخص میکند؛ علاوه بر آن میزان صداقت و درستیتان نیز ارزیابی میشود؛ اما بهترین پاسخ به این سوال چیست؟ بهتر است بگویید رئیسم درک میکند که من گاهی به مرخصی نیاز دارم؛ خوشبختانه او فردی نیست که وارد جزییات شود و مسائل شخصی مرا واکاوی کند! بیش از هر چیز نتیجه کار شرکت برایش اهمیت دارد. به هیچ وجه در پاسخ نگویید که دروغ گفتهاید چرا که صداقتتان زیر سوال خواهد رفت.
۱۶. شغل ایدهآل شما چگونه است؟
معمولا بهترین پاسخ به این سوال، گفتن این ویژگیهاست: داشتن فضای دوستانه، احترام متقابل، امکان پیشرفت کاری، یادگیری و … بهتر است دربارهی یک شغل خاص صحبت نکنید و بهطور کلی شغلی که دوست دارید را توصیف کنید.
۱۷. فکر میکنید چرا باید شما را استخدام کنیم؟

هدف از طرح این سوال سنجیدن میزان اطمینان شما به خودتان است! کاملا خونسرد و با اعتمادبهنفس به مصاحبهکننده نشان دهید که همانقدر که شما به این کار نیاز دارید، آن شرکت نیز به تواناییها و استعداد شما نیازمند است.
۱۸. سوال “معمولا همکارانتان چه نظری دربارهی شما دارند؟” در مصاحبه شغلی

در این سوال فقط و فقط یاد تمام تعریف و تمجیدهایی که همکارانتان تا بهحال از شما داشتهاند بیفتید و فقط آنها را عنوان کنید؛ اما حواستان باشد آنقدری تعریف نکنید که اغراقآمیز بهنظر آید. حتی میتوانید در پایان بگویید: «همیشه که خوبیهای من را گفتهاند؛ شاید از سر رودربایستی بوده اما همیشه تعریف کردهاند!» با بیان این جمله، دیگر آن تعریف و تمجیدها توی ذوق نمیزند!
۱۹. به نظرتان در صورت استخدام، چند وقت در این شرکت میمانید؟!
بههیچوجه زمان خاصی را عنوان نکنید؛ سعی کنید بهآرامی از کنار این سوال رد شوید! مثلا بگویید: «تا زمانی که هم من و هم شرکت از کار راضی باشیم.» این پاسخ هوشمندانهترین است و مصاحبهکننده را تا لحظاتی به سکوت وا میدارد!
۲۰.سوال “در یک کار تیمی ترجیح میدهید چه مسئولیتی داشته باشید؟” در مصاحبه شغلی
این سوال میزان انعطاف پذیری شما را مشخص خواهد کرد؛ جوری پاسخ بدهید که انگار تفاوتی برایتان ندارد و فقط همین که به عنوان بخشی از یک تیم موثر باشید، برای شما کافیست؛ حالا فرقی نمیکند که مدیر گروه باشید یا از دستورات فرد دیگری پیروی کنید!
۲۱. شما سوالی ندارید؟!
در واقع هدف از طرح این سوال، ارزیابی علاقه شما به سازمان و شغل درخواستیتان است. فراموش نکنید که این مصاحبه شغلی تا زمانی که از در آن شرکت بیرون نرفته اید، تمام نشده است! بنابراین هیچوقت نگویید؛ «نه». این سوال آخر میتواند بهترین فرصت برای برطرف کردن تردیدهای احتمالی باشد؛ اگر جایی پاسخ مناسبی ندادید و بعد متوجه اشتباه خود شدید، سعی کنید خیلی نامحسوس سوال را ببرید به سمتی که بتوانید منظور اصلی خود را برسانید. یکی از بهترین سوالاتی که میتوانید بپرسید، این است که: «راستی خودتان از چه چیز شرکت بیشتر خوشتان میآید؟».
این موارد را هرگز در مصاحبه شغلی خود عنوان نکنید!
مطرح کردن بعضی موضوعات در مصاحبه شغلی میتواند اثرات منفی زیادی داشته باشد؛ در ادامه چند مورد از جملاتی که هرگز نباید در مصاحبه شغلی خود عنوان کنید را بررسی میکنیم:
- موضوع فعالیت شرکت (یا کسبوکار) شما چیست؟
- رییس سابق من آدم مزخرف و ناکارآمدی بود!
- مشکلی پیش میآید اگر … ؟ و بعد به نقصهای خود در کار بپردازید!
- من در فلان کار مهارت چندانی ندارم!
- من بسیار سختکوش هستم ، من بهسرعت یاد میگیرم و … (موضوعاتی که سطح شما را پایین میآورند!)
- از شغل سابقم اخراج شدم!
- آیا خیلی مهم است که سروقت به محل کارم برسم؟!
نکات طلایی در مصاحبه شغلی
- وقتی برای نخستین بار مصاحبهگرتان را ملاقات میکنید تماس چشمی برقرار کنید.
- پاسخهای خود را متناسب با سن مصاحبهگر انتخاب کنید.
- کف دستهایتان باز و معلوم باشد یا آنها را به حالت گنبدی قرار دهید!
- چیزی مشترک با مصاحبهگرتان پیدا کنید.
- زبان بدن مصاحبهگر را تقلید کنید و آینهی او باشید!
- بدون تعریف از خود، از مصاحبهگر و سازماناش تعریف و تمجید کنید.
- همزمان اعتماد به نفس و تواضعتان را نشان دهید.
- بر چگونگی بهدست گرفتن کنترل شغلهای پیشینتان تاکید کنید.
- دربارهی نقاط ضعفتان رک باشید.
- خودتان را آماده کنید تا احساس قدرت کنید.
- واضح صحبت کنید.
- همزمان دوستانه و قاطع باشید.
- ظرفیتتان را به نمایش بگذارید.
- مشتاق باشید.
سخن آخر
فراموش نکنید که هدف ما از طرح این سوالات و راهنماییهای لازم برای دادن بهترین پاسخ، این نیست که خدایینکرده مصاحبهکنندگان را فریب دهید و خود را چیزی که نیستید جلوه دهید! دلیل بررسی این سوالات این است که راه درست را به شما نشان دهیم؛ در صورتیکه بعضی پاسخهای پیشنهادی ما با خود واقعیتان تفاوت دارد، سعی کنید خود را به آن شرایط برسانید تا بتوانید مصاحبه شغلی خود را عالی پشت سر بگذارید. برای این منظور میتوانید از آموزشهای مصاحبه کاری تهیه شده توسط چراغ استفاده نمایید. چراغ، جامعترین و پیشرفتهترین سایت استخدام در ایران، قصد دارد، پروسه استخدام و کاریابی را به تجربه شیرین برای شما بدل کند.