استخدام سرپرست کارگاه ساختمانی
کارگاه ساختمانی چیست؟
کارگاه ساخت‌وساز یا کارگاه ساختمانی به قطعه زمینی گفته می‌شود که فعالیت‌های مربوط به ساخت‌وساز و عمران در آن صورت می‌پذیرد. عبارت کارگاه ساخت‌وساز از لحاظ معنا گسترده‌تر از کارگاه ساختمانی است و غیر از ساخت‌وسازهای مسکونی شامل فعالیت‌های عمرانی دیگری همچون راهسازی و غیره نیز می‌شود. معمولا زمانی که یک قطعه زمین برای آغاز فعالیت‌های عمرانی به یک پیمانکار تحویل داده می‌شود، نام کارگاه ساختمانی را بر روی آن می‌گذارند. در ابتدای کار، عملیات ساخت‌وساز ممکن است محدود به فعالیت‌های اولیه‌ای همچون ایمن‌سازی کارگاه، نظافت و پاکسازی محیط، برپایی و نصب تجهیزات و لوازم مورد نیاز و تخریب نقاطی که مانع کار می‌شوند، محدود گردد. با حصارکشی دور محل ساخت‌وساز جهت تأمین امنیت آن، کم کم آن محل ظاهر یک کارگاه ساختمانی را به خود می‌گیرد.
ممکن است کارگاه تا مدتی به همان وضعیت آمادگی اولیه باقی بماند و پیشرفت چندانی از لحاظ ساخت‌وساز در آن دیده نشود. این اتفاق شاید به دلیل پیچیدگی‌ها و مشکلاتی باشد که در فرآیند ایمن‌سازی کلیت کارگاه بروز می‌کنند و یا از موانعی ناشی شود که در راه کسب مجوزهای لازم، بودجه‌های مورد نیاز و طرح‌ها و نقشه‌های ناتمام رخ می‌نمایند. اما با رفع این مشکلات و موانع، کارگاه ظاهر اصلی و فعال خود را پیدا کرده و به خانه‌ای برای مهندسان عمران و معماری از هر گرایش و تخصص تبدیل می‌شود. گفتنی است که مهندسان عمران بیشتر عمر کاری خود را در این کارگاه‌ها سپری می‌کنند. پس از اتمام عملیات ساخت‌وساز، محل مورد نظر از ظاهر کارگاهی خود خارج شده و بعد از تحویل به کارفرما کارکرد اصلی خود را آغاز می‌کند.
سرپرست کارگاه ساختمانی کیست؟
پروژه‌های ساختمانی دارای فرآیند بسیار پیچیده و دارای اجزای فراوانی هستند. برای آنکه جریان کار در کارگاه‌هایی که این پروژه‌ها در آنها عملیاتی می‌شوند به تعویق نیفتد، باید هماهنگی‌های لازم بین قسمت‌های مختلف پروژه ایجاد شود و کنترل و نظارت‌های لازم نیز به عمل آورده شوند. از این رو، به نیرویی نیاز است که بتواند موارد فوق را با تجربه کافی و کاردانی خود با موفقیت به انجام برساند. حضور این نیرو هم از لحاظ قانونی و هم از جنبه حرفه‌ای در همه پروژه‌های ساخت‌وساز ضروری است. به فردی که متصدی این منصب است، سرپرست کارگاه ساختمانی گفته می‌شود.
سرپرست کارگاه ساختمانی شخصی است که مسئولیت همه عملیات‌ها و برنامه‌های روزانه در کارگاه ساختمانی را بر عهده دارد. در واقع، او یک شخص حقیقی است که پیمانکار مورد نظر، او را جهت هدایت و سرپرستی روند اجرای پروژه در کارگاه تعیین می‌کند.
چرا استخدام سرپرست کارگاه ساختمانی دارای اهمیت است؟
اهمیت استخدام هر فرد متخصص و ماهری، بستگی به فواید و مزایایی دارد که با فعالیت او حاصل می‌شوند. سرپرست کارگاه ساختمانی از مهمترین پُست‌ها در پروژه‌های ساخت‌وساز به شمار می‌رود، چرا که بسیاری از مهمترین اجزا و عناصر پروژه تحت مدیریت و کنترل او قرار دارد. در بخش زیر به برخی از مهمترین دلیل‌ها برای استخدام سرپرست کارگاه ساختمانی اشاره می‌شود:
• صرفه‌جویی زمانی
پروژه‌های ساخت‌وساز به دلیل اجزاء و ظرافت‌ها و پیچیدگی‌هایی که دارند، باید دارای نظم و انضباط خاص خود باشند. وجود یک سرپرست کارگاه ساختمانی این نظم را فراهم خواهد کرد. او با مهارت مدیریتی خود می‌تواند ترتیب فعالیت پیمانکاران مختلف را در جریان پروژه تعیین کرده و مانع از تداخل کاری آنان می‌شود. همچنین، او با کسب اطمینان از فراهم بودن مصالح و ابزارهای لازم مانع از بروز تأخیر در روند پروژه می‌شود.
• ایمنی بیشتر
یکی از مهمترین و ارزشمندترین عملکردهای سرپرست کارگاه ساختمانی، افزایش ایمنی پروژه‌های ساختمانی است. حضور او باعث خواهد شد که استانداردها و پروتکل‌های ایمنی توسط پیمانکاران و کارگران رعایت شده و نظارت‌های لازم بر این امور انجام شود. سرپرست کارگاه می‌تواند ریسک‌ها و خطرات احتمالی را کاهش داده و در صورت وقع هرگونه حادثه و آسیبی، گزارش‌های لازم را تهیه و ارائه کند.
• صرفه‌جویی مالی
با استخدام سرپرست کارگاه ساختمانی می‌توان مطمئن بود که پروژه ساخت‌وساز سودآور خواهد بود، زیرا سرپرست کارگاه در طول فرآیند ساخت‌وساز بر بودجه پروژه نظارت دارد. او می‌تواند با اتخاذ تصمیم‌های مناسب و اقتصادی، مصالح اولیه را با قیمت و جنس به‌صرفه‌تر تهیه کند. سرپرست کارگاه ساختمانی همچنین می‌تواند با شناسایی فرصت‌های مناسب و عملیات‌های زاید و پرهزینه در مصرف منابع مالی پروژه صرفه‌جویی کرده و بازده کار را افزایش دهد.
• پل ارتباطی میان پروژه و کارفرمایان
سرپرست کارگاه ساختمانی در خلال انجام عملیات‌های مختلف ساخت‌وساز، می‌تواند ارتباط نزدیکی با کارفرمایان داشته و آنان را در جریان پیشرفت امور قرار دهد. او می‌تواند در سرکشی کارفرمایان به کارگاه ساختمانی آنان را همراهی کرده و به پرسش‌های آنان در مورد پروژه و پیشرفت آن پاسخ داده و پلی باشد میان کارفرمایان و پیمانکاران پروژه. ارتباط شفاف و روشن میان کارفرما و پیمانکار به تسریع روند کار بسیار کمک خواهد کرد. سرپرست کارگاه می‌تواند با مطرح کردن درخواست‌ها و پرسش‌های پیمانکاران برای کارفرمایان، مانع از بروز بدفهمی‌ها و ناهماهنگی‌های احتمالی گردد.
وظایف و مسئولیت‌های سرپرست کارگاه ساختمانی
سرپرست کارگاه ساختمانی در هر یک از بخش‌های مختلف پروژه دارای وظایف و مسئولیت‌های فراوانی است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• انجام برآوردها و تخمین‌های لازم جهت فراهم کردن مصالح مورد نیاز برای پیمانکار پروژه و همچنین پیش‌بینی مصالح و مواد مورد نیاز در حین انجام کار
• نظارت بر شیوه درست و بهینه مصرف مواد و مصالح پروژه
• کسب آگاهی از مقدار دقیق مصالحی که در انبار قرار دارند و حصول اطمینان از منطبق بودن آن با نیازهای پروژه
• بررسی و کنترل سختگیرانه هزینه‌ها و کسب اطمینان از تناسب هزینه‌ها با درآمدهای به دست آمده از کارگاه و برنامه‌ریزی جهت افزایش سود و کمتر کردن هزینه‌های اضافی
• تهیه و ارائه گزارش‌های مالی به منظور نشان دادن میزان سود و زیان احتمالی‌ای که به شرکت متبوعه خواهد رسید و ارائه پیشنهادات و راهکارهایی جهت حفظ منافع شرکت
• انجام هماهنگی‌ها جهت تهیه تمامی تجهیزات، ماشین‌آلات و لوازم مورد نیاز پروژه و نظارت بر کیفیت آنها و کسب آگاهی از وضعیت تعمیر دستگاه‌ها و ماشین‌آلات معیوب
• نظارت بر کیفیت اجرای تمام عملیات‌های انجام‌شده در پروژه
• حصول اطمینان از رعایت شدن تمامی نکات و پروتکل‌های ایمنی در تمامی مراحل و بخش‌های پروژه
• تهیه و ارائه گزارش‌های روزانه از کیفیت پیشرفت بخش‌های مختلف پروژه
• نظارت بر تطابق کار پیمانکاران اصلی و فرعی با موارد ذکرشده در قراردادها
مهارت‌ها، توانایی‌ها و ویژگی‌های لازم برای سرپرست کارگاه ساختمانی
کسانی که مایل‌اند در این حوزه کاری به فعالیت بپردازند باید دارای مهارت‌ها و ویژگی‌هایی باشند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• مهارت ارتباطی قوی
سرپرست کارگاه ساختمانی باید بتواند ارتباطات مؤثر گفتاری و نوشتاری برقرار کند. او باید قادر باشد که خواسته‌ها و نظرات خود را با شفافیت و اعتماد به نفس به پیمانکاران، کارفرمایان، مهندسان، معماران و کارگران انتقال داده و تعامل میان این گروه‌ها را بهبود بخشد. همچنین سرپرست کارگاه باید بطور مداوم با اعضای تیم‌های درگیر در کار ارتباط گرفته و مطمئن شود که همه چیز بر طبق برنامه‌ها و استانداردها پیش می‌رود. نوشتن گزارش‌های روزانه از وضعیت پیشرفت کار نیز مستلزم داشتن مهارت بالای نوشتاری است.
• توانایی در گماشتن افراد به پُست‌های مختلف
سرپرست کارکشته کارگاه ساختمانی می‌تواند بر اساس توانایی‌ها و استعدادهای هر یک از کارکنان کارگاه، وظیفه و کار مناسب او را به او محول کند. این یعنی اطمینان از اینکه هر کس متناسب با شایستگی‌های خود کارها را انجام می‌دهد و با این کار، روند پروژه کیفیت و سرعت بیشتری خواهد یافت. همچنین سرپرست کارگاه ساختمانی باید بتواند بخشی از وظایف نظارتی خود را به برخی از کارکنان شایسته بسپارد و با این کار دقت و کیفیت مدیریت خود را افزایش دهد.
• مهارت در اولویت‌بندی امور
پروژه‌های ساخت‌وساز، فرآیندهای پیچیده و چندلایه‌ای هستند که تعداد فراوانی از عملیات‌ها، فعالیت‌ها و کارکنان متخصص را در بر می‌گیرند. آگاهی از اهمیت هر یک از این عملیات‌ها برای موفقیت هر پروژه‌ای لازم و ضروری است. سرپرست کارگاه ساختمانی باید بتواند بهینه‌ترین و منظم‌ترین برنامه کاری را تنظیم کرده و نهایت کوشش خود را در عملی کردن آن به کار بگیرد. در برخی از موارد ممکن است حوادث غیرمنتظره‌ای همچون تغییر ناگهانی هوا مانع از پیشرفت کار طبق برنامه‌ریزی‌های قبلی شود. در این نوع از موارد، سرپرست کارگاه باید شرایط جدید را ارزیابی کرده و مطابق با آن اولویت عملیات‌ها را مشخص کند.
• مهارت حل مسئله
در راه پیشرفت هر پروژه‌ای مشکلات و موانع بسیاری ممکن است قرار داشته باشند. سرپرست کارگاه باید با بهره‌گیری از مهارت‌های تفکر انتقادی و تحلیلی خود به بهترین شکل ممکن، مشکل را ریشه‌یابی کرده و بدون پرداخت هزینه‌های گزاف، آن را برطرف کند. مضاف بر این، سرپرست کارگاه باید بتواند بسیاری از مشکلات و خطرات احتمالی و مجموعه راهکارهای هر یک از آنان را پیش‌بینی کرده و تا می‌تواند مانع از بروز آنها شود. یک سرپرست ماهر، قادر است که برای هر پروژه خاص، استراتژی‌های مخصوصِ آن را ابداع کرده و هر گروه از کارکنان را متناسب با شرایط همان گروه مدیریت کند.
• دقت در جزئیات و ظرایف
همانطور که اشاره شد، پروژه‌های ساختمانی دارای پیچیدگی‌ها، گروه‌های کاری و جزئیات فراوانی هستند. سرپرست کارگاه ساختمانی باید قادر باشد به همه جزئیات و ظرایف پروژه نظارت کرده و آمار و اطلاعات هر یک از بخش‌های آن را با دقت بررسی کند. البته در نظر داشتن کلیت پروژه نیز در جای خود بسیار مهم است. سرپرست باید جای هر یک از اجزاء را در کلیت پروژه مد نظر قرار دهد و با توجه به اهداف پروژه، آنها را مدیریت کند.
• توانایی مدیریت مالی
برای آنکه پروژه، روندی سودآور و پربازده داشته باشد، باید نظارت دقیقی بر مصرف بودجه آن اعمال شود. سرپرست کارگاه باید بتواند از نحوه صحیح مصرف بودجه در بخش‌های مختلف پروژه اطمینان حاصل کند و موارد تخطی را گوشزد کرده و تا می‌تواند فعالیت‌های زاید را حذف کند.
تحصیلات لازم برای سرپرست کارگاه ساختمانی
کسانی که مایل‌اند به عنوان سرپرست کارگاه ساختمانی وارد بازار کار شوند، باید حداقل دارای مدرک کارشناسی در رشته‌هایی همچون مهندسی عمران، مهندسی معماری، مهندسی مدیریت پروژه و دیگر رشته‌های مرتبط باشد. رشته مهندسی پروژه از شاخه‌های رشته مهندسی عمران است که به تازگی در ایران تأسیس شده است و برغم کمبودهایی که در آن به چشم می‌خورد، بهترین و مناسب‌ترین شاخه علمی برای سرپرستان کارگاه‌های ساختمانی به شمار می‌رود. البته ارزش تجربه عملی را نیز نباید در این حوزه کاری فراموش کرد.
بازار کار و وضعیت استخدام سرپرست کارگاه ساختمانی
متقاضیانی که خواستار فعالیت به عنوان سرپرست کارگاه ساختمانی هستند می‌توانند با دفترهای فنی عمرانی و پیمانکاران مختلف همکاری داشته باشند. همچنین، آنان می‌توانند با شرکت‌های خصوصی و دولتی، وزارتخانه‌هایی همچون وزارات راه و مسکن و شهرسازی، وزارت نیرو و سازمان‌هایی همچون نظام مهندسی نیز به همکاری بپردازند. به دلیل میزان روبه‌رشد ساخت‌وسازها و پروژه‌های عمرانی در کشور، استخدام سرپرستان کارگاه‌های ساختمانی هم در حال افزایش است. برخورداری از تجربه و سابقه کافی و تحصیلات مناسب ضامن پیشرفت در این حوزه کاری است.
میزان درآمد سرپرست کارگاه ساختمانی
درآمد سرپرستان کارگاه‌های ساختمانی برحسب میزان سابقه کاری، سطح تحصیلات، نوع قرارداد و شهر و محلی که در آن فعالیت می‌کنند، متغیر است. متأسفانه در ایران، اطلاعات رسمی و موثقی در مورد درآمد این قشر وجود ندارد. اما بطور مثال در کشوری همچون آمریکا و بنا بر گزارش اداره کار این کشور، متوسط حقوق سالانه یک سرپرست کارگاه ساختمانی برابر با ۹۱۳۷۰ دلار است. حداکثر درآمد سالانه سرپرست کارگاه برابر با ۱۵۹۵۶۰ دلار و حداقل آن نیز معادل با ۵۴۸۱۰ دلار می‌باشد. اداره کار ایالات متحده آمریکا پیش‌بینی کرده است که تا سال ۲۰۲۶، این شغل رشدی بیشتر از ۱۱ درصد داشته باشد.
