استخدام فیلمبردار / استخدام تدوینگر
فیلمبرداری
فیلمبردار یا تصویربردار کسی است که به‌وسیله‌ی یک دوربین فیلمبرادری/ تصویربرداری، تصاویر را به صورت زنده ضبط و ثبت می‌کند. به زبان سینما، دوربین فیلمبرادی سکانس‌ها را ثبت و ضبط می‌کند. دوربین فیلمبرداری به جز بو قابلیت ثبت و ضبط زنده و جاری هر آنچه تا زیر سقف آسمان است، دارد. امروزه به واسطه‌ی گوشی‌های هوشمند مجهز به دوربین عمل فیلمبرادی هم مثل عمل عکاسی تبدیل به یکی از امور روزمره‌ی جوامع انسانی شده است. اما فیلمبرادری هم درست مثل عکاسی یک حرفه است و آداب و فنونی دارد. کار فیلمبردار ضبط تصاویر فیلم‌های سینمایی، برنامه‌های تلویزیونی، تبلیغاتی، موزیک‌ویدئو‌ها، رویدادها، کنسرت‌ها، نمایش‌ها، جنگ‌ها و جشن‌ها و ... است.
فیلمبردار در حوزه‌های مختلفس فعالیت می‌کند. بعضی‌ها آتلیه و مرکز فیلمبرداری شخصی خود را دایر کرده و از مجالس، همایش‌ها، جشن‌ها و... فیلمبرداری می‌کنند. این فیلمبردارها لزوماً به تحصیلات دانشگاهی نیازی ندارند و معمولاً با گذراندن دوره‌های آموزشی آزاد مهارت و توانایی لازم را برای انجام این کار به دست می‌آورند. موفقیت‌شان در گرو کار منظم و خوب و باب میل مشتری و شبکه‌سازی‌شان است. بعضی‌ها نیز وارد بخش سینما و تلویزیون می‌شوند و به فیلمبرداری حرفه‌ای می‌پردازند. برای فیلمبرداری حرفه‌ای در سینما و تلویزیون هم امکان تحصیل در دانشگاه‌ها و آموزش آکادمیک و هم امکان یادگیری در آموزشگاه‌ها وجود دارد.
فیلمبردار سینمایی با دوربین‌های فیلمبرداری معمولی و دیجیتال و مطابق دستورات کارگردان و یا مدیر فیلمبرداری کار می‌کند. او می‌تواند به تنهایی کار فیلمبرداری را انجام داده و یا عضوی از تیم فیلمبرداری استودیوهای تلویزیونی یا پروژه‌های سینمایی باشد.
مدیر فیلمبرداری یک پروژه‌ی فیلمسازی، در کار خود معمولاً یک یا چند دستیار خواهید داشت. عمدتاً یک فیلمبردار هم در فیلمبرداری فیلم‌های سینمایی و هم در تلویزیون تخصص دارد، علیرغم اینکه تجهیزات و روش‌های متفاوتی از یکدیگر دارند. در سال‌های اخیر با ورود دوربین‌های دیجیتال و فناوری اچ‌دی کار با دوربین‌های حرفه‌ای بسیار راحت‌تر شده و تفاوت تکنیکی خاصی وجود ندارد.
زمان کار فیلمبردار معمولاً طولانی، نامنظم و بسته به نوع پروژه گاهی در شب‌ها و روزهای تعطیل است. فیلمبردار باید بسیار منعطف بوده و از توان بدنی خوبی برخوردار باشد زیرا گاهی ساعت‌های فیلمبرداری بسیار طولانی می‌شود. همچنین باید بتواند به راحتی در ارتفاع، روی جرثقیل و یا داربست فیلمبرداری کند و گاهی دوربین سنگینی را روی شانه‌ها و دست‌هایش حمل کند.
محل کار فیلمبردار می‌تواند در فضاهای مختلف از استودیوی فیلمبرداری تا فضاهای باز در شرایط مختلف آب و هوایی باشد. فیلمبردار باید بتواند در مکان‌ها و شرایط مختلف کار کند. گاهی نیز باید در سفر بوده و تا مدت زیادی از محل زندگی و خانواده‌ی خود دور بماند.
وظایف فیلمبردار
تنظیم و مکان‌یابی تجهیزات فیلمبرداری
برنامه‌ریزی و گرفتن فیلم به صورت تمرینی
دنبال کردن روند فیلمنامه و پیروی از دستورات کارگردان و یا مدیر برنامه (در استودیوهای ضبط تلویزیون)
انتخاب مناسب‌ترین لنزها و زاویه‌های دوربین
حل مشکلات فنی و عملی از جمله نوردهی
همکاری نزدیک با عوامل فنی مانند نور و صدا
مهارت و توانمندیهای فیلمبردار
مهارت‌های عملی خوب و آشنایی با تجهیزات فیلمبرداری
علاقه‌ی فراوان به عکاسی، فیلم و ویدئو
مهارت‌های ارتباطی خوب برای ارتباط مناسب با کلیه عوامل فیلم
توانایی انجام صحیح دستورالعمل‌ها و توجه زیاد به جزئیات، به منظور دنبال کردن درست رویه‌ی فیلمنامه مطابق با دستورات کارگردان
دید هنری نسبت به رنگ‌ها، برای گرفتن تصاویری حرفه‌ای و زیبا
حفظ آرامش تحت شرایط کاری پرفشار
توانایی انجام کار تیمی، برای همکاری مناسب با کلیه‌ی عوامل فیلم یا برنامه با هدف تولید محصولی با کیفیت
توان بدنی و استقامت خوب برای نگه داشتن و حرکت تجهیزات فیلمبرداری و ساعات کار طولانی
تحصیلات مورد نیاز فیلمبرداری
یکی از مهمترین عوامل برای موفق شدن در کارهای هنری از جمله فیلمبرداری داشتن علاقه، استعداد و پشتکار است. برای ورود به حوزه‌ی فیلمبرداری حرفه‌ای در سینما و تلویزیون معمولاً افراد باید در رشته‌ی فیلمبرداری (یکی از گرایش‌های رشته‌ی سینما) تحصیل کرده باشند. البته گاهی افرادی بدون داشتن مدرک دانشگاهی، با گذراندن دوره‌های آموزشی مرتبط می‌توانند وارد حوزه‌ی فیلمبرداری در سینما و تلویزیون شوند.
آینده‌ی شغلی، بازار کار و وضعیت استخدام فیلمبردار
فیلمبردارها هم همچون عکاس‌ها می‌توانند به صورت مستقل یا قراردادی کار کنند. البته عکاس‌ها می‌توانند بدون نیاز به هیچ عامل انسانی دیگر اثر مستقل خود را تولید کنند، اما کار فیلمبردار صرفاً در کنار کارهای دیگران معنی پیدا می‌کند. فیلمبرداری همیشه بخشی از یک کار دیگر است؛ مثل تعریف فیلمبرداری در سینما و تلویزیون. فیلمبردار سینما در استخدام جایی نیست؛ با کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌های مختلفی کار می‌کند. اما شبکه‌های تلویزیونی، فیلمبرداران را استخدام می کنند. استخدام در تلویزیون کار آسانی نیست. همین‌طور کار حرفه‌ای مداوم در سینما. در سینمای مستند نیز ممکن است فیلمبردار هم فیلمبردار و هم کارگردان و صاحب اثر باشد. برای شروع کار معمولاً افراد از دستیاری فیلمبرداری شروع کرده و به مرور تا رده‌ی مدیر فیلمبرداری پیشرفت می‌کنند.
به طور کلی رقابت در رشته‌های هنری به‌خصوص در حوزه‌ی سینما و تلویزیون شدید است. افرادی موفق‌ترند که علاوه بر داشتن دانش لازم، از مهارت و توانایی کافی در انجام کار و همچنین در شبکه‌سازی برخوردار باشند. از جمله مشکلات شغل فیلمبرداری می‌توان به این موارد اشاره کرد:
• عدم تخصیص تسهیلات برای خرید دوربین‌ها و تجهیزات جدید به فیلمبرداران
• عدم توجه به مزایای شغلی از قبیل بیمه و برخوردار نبودن از حقوق صنفی فیلمبرداران مستند
درآمد فیلمبردار
درآمد فیلمبردار بسته به نوع کار و قرارداد او متفاوت است. فیلمبرداری که به طور مستقل در آتلیه کار می‌کند، با توجه به تعداد کار و قرارداد ماهیانه خود درآمد معینی دارد. فیلمبرداری که در شرکت‌های خصوصی استخدام شده است، با توجه به سیاست‌ها و وضعیت مالی شرکت، روی حقوق ماهیانه‌ای با آنها توافق می‌کند. بسیاری از فیلمبرداران حرفه‌ای نیز به صورت قراردادی و پروژه‌ای با تهیه‌کنندگان مختلف کار می‌کنند. درآمد آنها نیز در پروژه‌های مختلف، متفاوت است.
استخدام تدوینگر
تدوین آخرین مرحله‌ی تولید یک فیلم است (فیلم سینمایی، تبلیغاتی، تلویزیونی و ...). مرحله‌ای که در آن شکل نهایی فیلم آماده می‌شود. به برش، حذف، انتخاب، جابجایی و به هم چسباندن دقیق و درست نماهای پراکنده‌ی یک فیلم (سینمایی، تلویزیونی، دیجیتالی و … ) بر اساس موضوع فیلم (فیلمنامه) و اصول زیبایی‌شناختی تدوین فیلم تدوینگری گفته می‌شود. تدوینگر کسی است که با گزینش، شکل‌دهی و مرتب کردن نماها و در هم آمیختن صداها و همگاه کردن آنها با تصویر، در تکوین، ضرباهنگ، شکل و صورت فیلم و در تأکید و تأثیر نماهای مختلف نقش مؤثری دارد. تدوینگر این کارها را به کمک نرم‌افزارهای ویرایش تصویر و در محیط رایانه انجام می‌دهد.
تدوینگر مسئول گزینش و زمان‌بندی نماها و اصلاح فیلم است تا جایی که کارگردان یا مسئول پروژه از کار راضی شود. او صحنه‌های فیلم را که جدا جدا ضبط و تصویربرداری می‌شود، مطابق با فیلمنامه و روند روایت یا داستان به هم می‌چسباند. او در واقع (راش‌ها) فیلم‌های خام و صداهای ضبط شده را با افکت‌ها، تصاویر گرافیکی و جلوه‌های ویژه ترکیب می‌کند. این کار باید به گونه‌ای انجام شود که معنای قصه به بهترین شکل به مخاطب منتقل شود.
کار تدوینگر معمولاً همزمان با فیلمبرداری شروع می‌شود. صحنه‌هایی که به صورت روزانه ضبط می‌شود، به صورت خام در اختیار تدوینگر قرار می‌گیرد و او بر اساس فیلمنامه و با نظرات کارگردان آنها را کنار هم می‌چیند. تدوینگر در ارتباط مستقیم با کارگردان است و نظرات او را اعمال می‌کند، اما یک تدوینگر خلاق حرفه‌ای می‌تواند پیشنهادات مفید و کارساز به کارگردان بدهد. به همین خاطر تدوینگر باید با کارگردانی هم آشنایی داشته باشد، همین‌طور با تصویربرداری و صدابرداری. چرا که در روند کار نیاز است تدوینگر اشکالات و اشتباهات تصویربرداری و صدابرداری را هم برطرف کند. به طور کلی تدوینگر تا جایی که ممکن است باید اشتباهات تمام عوامل یک فیلم را برطرف و اصلاح کند. تدوینگران حرفه‌ای گاهی می‌توانند یک فیلم را نجات دهند.
روند کاری تدوینگر
روند کاری تدوینگر سه مرحله دارد؛ اول مرحله‌ی اسمبلی است که تدوینگر مطابق با فیلمنامه و گزارش‌های مربوط به صحنه‌ی فیلمبرداری، پلانها را از اول تا آخر به ترتیب شماره‌ی نما، صحنه و سکانس شماره‌گذاری می‌کند. هیچ چیز را در این مرحله حذف نمی‌کند.
مرحله‌ی دوم، راف کات است که در واقع تازه تدوین شروع می‌شود. معمولاً در فیلمسازی، موقع فیلمبرداری ابتدا و انتهای هر پلان را کمی بیشتر از آنچه نیاز است، می‌گیرند تا دست تدوینگر موقع تدوین باز باشد تا هر لحظه را که مناسب و لازم دید، برای کات یا بریدن انتخاب کند. این مرحله جایی است که خلاقیت و نگاه هنری تدوینگر خودش را نشان می‌دهد. یک کات اشتباه می‌تواند همه چیز را خراب کند، به خصوص در پروژه‌های هنری. در این مرحله پلانها هنوز پیوند نهایی و منطقی خود را پیدا نمی‌کنند.
مرحله‌ی سوم، فاین کات، زمان تصمیم‌گیری نهایی تدوینگر در خصوص لحظه‌ی برش یا کات و پیوند نماهاست. در این مرحله پلانها بر اساس شکل روایی فیلمنامه به ترتیب زمانی و مکانی در کنار هم دارای تداوم و معنا می‌شود.
شماره‌ی هر پلان و سکانس و برداشت روی کلاکت نوشته می‌شود و در زمان فیلمبرداری شماره‌ی هر پلان جلو دوربین نمایش داده می‌شود. صدای تقه‌ی کلاکت هم برای تدوین صدا لازم است. تدوینگر باید جزئی‌نگر بوده و زمان مناسب کنار هم قرار دادن صحنه‌های فیلم را درست تشخیص دهد.
روند کاری تدوینگر به صورت زیر است:
• گزینش نماها و اندازه‌ی آنها
• ردیف کردن نماها، صحنه‌ها و سکانس‌ها
• اصلاح و ویرایش نسخه‌ی اولیه‌ی تدوین
• افزودن جلوه‌های بصری برای انتقال نماها
• در هم آمیختن صدای نهایی با تصویر
• نظارت بر کار مسئول درهم آمیختن صداها (صدای فیلم شامل گفت وگوها، موسیقی طبیعی، جلوه‌های صوتی و موسیقی متن است)
• فرستادن نسخه‌ی نهایی فیلم به لابراتوار (تا در بخش ظهور و چاپ فیلم، نسخه اکران فیلم چاپ و آماده شود)
وظایف و مسئولیت‌های تدوینگر
• خواندن فیلمنامه برای درک نگاه و خواسته‌ی کارگردان یا مشتری
• بازدید از صحنه یا صحنه‌های فیلمبرداری در حین تصویربرداری
• انتقال نسخه‌ی خام و اولیه‌ها فیلم و تصویرها به رایانه
• بازبینی و بررسی نسخه‌ی اولیه و مشخص کردن پلان‌های بدردبخور و حذفیات با توجه به نقطه‌نظر کارگردان
• بریدن و به هم وصل کردن بخش‌ها با کمک نرم‌افزارهای تدوینگری
• همکاری با تدوینگر صدا و جلوه‌های صوتی و فیلمبردارها
• حفظ خط اصلی داستان فیلمنامه به‌رغم اصلاحات صورت گرفته
• ایجاد نسخه‌ی خام از بخش‌های انتخاب شده
• افزایش و اصلاح کیفیت تصاویر به صورت دیجیتالی
• استفاده از نرم‌افزارهای رایانه‌ای برای افزودن عناوین، تصاویر گرافیکی، صداها و افکت‌های تصویری
• قرار دادن همه‌ی بخش‌ها کنار هم و تهیه‌ی نسخه‌ی نهایی
• اعمال نظرات و اصلاحات کارگردان در صورت نیاز
مهارت و توانایی‌های تدوینگر
یک تدوینگر خوب و موفق باید خلاق، دارای دید هنری و قدرت تمرکز بالا، جزئی‌نگر، منظم، صبور و انعطاف‌پذیر و دارای سرعت عمل باشد. سرعت عمل یکی از مهمترین ویژگی‌های یک تدوینگر حرفه‌ای است. البته سرعت عمل بالا تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که به همان میزان دقت وجود داشته باشد. از آنجایی که اکثراً کار تدوین به صورت پروژه‌ای انجام می‌شود، تدوینگر باید در مدیریت زمان و آماده کردن فیلم در زمان مقرر شده مهارت داشته باشد. گاهی حتی ممکن است با فشار کاری بالا مواجه شود، بنابراین باید تحمل و توانایی مدیریت فشار و بحران را داشته باشد. داشتن رویکردی خلاقانه به حل مشکل کمک می‌کند. به طور کلی تدوینگر باید بتواند ساعت‌ها پای رایانه یا در خانه یا استودیو بنشیند و گاهی حتی شب‌کاری هم بکند. بنابراین باید به لحاظ روحی و جسمی توانایی کار طولانی‌مدت را داشته باشد. تدوینگر باید بتواند یک تصویر را به واقعیت تبدیل کند، بنابراین باید هنرمند و در با کار با نرم‌افزارها، تکنیک‌ها و ابزار تدوین فیلم، ماهر باشد. او همچنین باید مهارت‌های ارتباطی خوب و توانایی کار گروهی را داشته باشد چرا که در طول کار باید با بعضی از عوامل پروژه از جمله کارگردان، فیلمبردار، صدابردار و ... در تعامل نزدیک و مداوم باشد. مهارت‌های تحلیلی و انتقادی را هم به این فهرست اضافه کنید.
دانش و تحصیلات مورد نیاز تدوینگر
به طور کلی داشتن مدرک کارشناسی هنر در فیلم و تلویزیون، رسانه یا سایر رشته‌های مربوطه برای کار تدوین کافی است. اما در کشور ما معمولاً به این صورت است که علاقمندان به شغل تدوین، در رشته‌ی سینما گرایش تدوین در دانشگاه‌های سراسری و همچنین در رشته‌ی تدوین در دانشگاه علمی‌کاربردی تحصیل کنند. آنهایی که در این رشته تحصیلات آکادمیک ندارند یا در رشته‌ی دیگری تحصیل کرده‌اند یا اصلاً می‌خواهند بدون تحصیلات آکادمیک وارد حرفه‌ی تدوینگری بشوند، می‌توانند دوره‌های تدوینگری را در آموزشگاه‌های آزاد و خصوصی بگذرانند و تخصص لازم را کسب کنند. تجربه در این کار بسیار مهم است که از طریق کارآموزی به دست می‌آید. از جمله نرم‌افزارهایی که یک تدوینگر حرفه‌ای باید به آنها تسلط داشته باشد، می‌توان به اینها اشاره کرد:
• برنامه‌ی تدوین فیلم Apple Final Cut Pro X
• نرم‌افزار ویرایش فیلم CyberLink Power Director
• نرم‌افزار تدوین فیلم Corel Video Studio Ultimate
• برنامه‌ی تدوین فیلم Lightworks
• برنامه‌ی تدوین فیلم DaVinci Resolve
• نرم‌افزار ویرایش فیلم VSDC
• نرم‌افزار تدوین فیلم HitFilm Pro
• نرم‌افزار ویرایش فیلم Adobe Premiere Pro CC
بازار کار، درآمد و وضعیت استخدام تدوینگر
تدوینگر هم می‌تواند به صورت آزاد کار کند، هم به صورت قراردادی یا پروژه‌ای با شرکت‌های فیلمسازی، تلویزیون، شرکت‌های تبلیغاتی و هر سازمان یا شرکتی که به دلیلی تولید محتوای تصویری می‌کنند و نیاز به تدوینگر دارند. عده‌ای هم به استخدام سازمانی در می‌آیند، مثل سازمان صدا و سیما. از جمله محاسن این شغل می‌توان به درآمد نسبتاً بالایی که دارد، اشاره کرد. البته این بستگی به کیفیت و شکل کار تدوینگر دارد. کار انفرادی در فضای خلوت هم برای آنهایی که تمایل به کارهای این چنینی دارند، امتیاز محسوب می‌شود.
این حرفه با یک سری مشکلات نیز روبروست که از جمله‌ی آنها می‌توان به فقدان امنیت شغلی و رقابت بالا اشاره کرد. در خصوص بازار کار و میزان استخدام تدوینگر اطلاعات و آمار کافی و قابل قبول در دسترس نیست، اما پیش‌بینی شده بود که استخدام تدوینگران بین سال‌های 2010 تا 2020، رشد پنج درصدی داشته باشند. با توجه به گسترش فعالیت‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی نیاز به تولید محتوای تصویری روزبه‌روز بیشتر می‌شود و به همین خاطر میزان تقاضای تدوین هم بالا خواهد رفت.
به طور کلی امکان استخدام تدوینگر کمتر است و بیشتر کارها به صورت قراردادی است. اما به طور متوسط درآمد تدوینگر در شرکت‌های کوچک بین هشتصد هزار تا دو میلیون و هفتصد هزار تومان است و در شرکت‌های بزرگ بین یک میلیون و صد هزار تومان تا سه تومان. البته میزان درآمد با توجه به سوابق کاری، تجربه و تخصص افراد، حوزه‌های مختلف کاری، نوع شرکت، شهر و محل کار و ... متفاوت است. موفقیت تدوینگرانی که به صورت مستقل کار می‌کنند هم در گرو پشتکار و مهارت و حلقه‌ی ارتباطی‌شان است. کسی که خوداشتغالی را انتخاب می‌کند، در صورت داشتن سرمایه‌ی کافی و خرید سیستم مورد نیاز، می‌تواند برای خودش دفتر تدوین راه بیندازد.
