استخدام مدیر مالی
خزانه‌دار قدیم، مدیر مالی جدید کارش مدیریت بر منابع و هزینه‌های یک شرکت یا سازمان است. به زبان ساده، یک مدیر مالی مسئول مدیریت، هماهنگی و کنترل فعالیت‌های مالی یک مجموعه در چارچوب قوانین و مقررات برای رسیدن به اهداف آن مجموعه را برعهده دارد. یک مدیر مالی خوب سرمایه را طوری مدیریت میکند که بازده‌ی سرمایه‌گذاری حداکثر و ریسک حداقل شود. به عبارت دیگر، مدیران مالی باید به دنبال افزاش سود شرکت در کوتاه‌مدت و افزایش ثروت سهامداران در درازمدت باشند. آنها همچنین مسئول سلامت مالی سازمان و تهیه‌ی گزارش‌های مالی، هدایت فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، توسعه‌ی استراتژی‌ها و برنامه‌ریزی برای رسیدن به اهداف مالی دراز مدت شرکت یا سازمان هستند. مدیران مسئولیتهای تحلیلی‌ای چون پشتیبانی از تیم مدیریت در تصمیم‌های عملیاتی سازمان، برآورد کردن، تعیین بودجه، مشارکت در تحلیل کاهش هزینه‌ها و بازبینی نحوه‌ی عملکرد عملیاتی را نیز بر عهده دارد.
پیشرفتهایی که در عرصه‌ی فناوری رخ داده، نقش و وظایف مدیر مالی را نیز همچون بسیاری از مشاغل دیگر تغییر داده است. در گذشته وظیفه‌ی اصلی مدیر مالی نظارت بر مسائل مالی سازمان بوده، اما حالا بیشتر به تحلیل داده‌ها و مشاوره به مدیران عالی برای حداکثر سازی سود و افزایش ثروت سهامداران می‌پردازند.
مدیر مالی اغلب به صورت گروهی کار میکند و به مدیران عالی شرکت یا سازمان مشاوره می‌دهد و وظایفی را که مختص آن سازمان یا صنعت است، انجام می‌دهد. برای مثال مدیران مالی دولتی باید در ثبت، کنترل و تخصیص بودجه متخصص باشند و مدیر مالی شاغل در بخش صنعت باید نحوه‌ی محاسبه و گزارش‌دهی نرخ تمام‌شده‌ی کالا و محصولات تولیدی را به طور کامل بداند. مدیران مالی همچنین باید با قوانین خاص مالیاتی که بر صنعت سازمان آنها موثر است، آشنا باشند. آنها با مدیران ارشد و واحدهای مالی و حسابداری ارتباط نزدیک دارند. مدیران مالی بیشتر به صورت تمام‌وقت کار می‌کنند و حجم کارشان زیاد است.
مدیریت مالی چیست؟
اقتصاد کاربردی یا استفاده از مفاهیم و اصول اقتصادی برای تصمیم‌گیری صحیح در امور مالی است. مدیر مالی با استفاده از اصول مدیریت مالی به برنامه‌ریزی، کنترل و هدایت منابع مالی سازمان می‌پردازد. مدیریت مالی به سه حوزه‌ی مجزا اما مرتبط به یکدیگر تقسیم می‌شود. این سه حوزه عبارتند از:
• مدیریت مالی: تصمیم‌گیری‌های مالی داخل یک شرکت یا سازمان مانند حفظ نقدینگی، استقراض از بانک، انتشار سهام و اوراق قرضه.
• سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری شرکتها براساس رفتار بازارهای مالی و قیمت‌گذاری اوراق بهادار است. به عنوان مثال، ارزش‌گذاری سهام عادی یا انتخاب اوراق بهادار برای صندوق بازنشستگی از وظایف مدیر مالی است.
• موسسه‌های مالی: منظور از موسسه‌های مالی، شرکتهای بزرگ مالی مانند بانک‌ها است که برای مدیریت آنها از دانش مدیریت مالی استفاده می‌شود.
وظایف و مسئولیتهای مدیر مالی
وظایف و مسئولیتهای مدیر مالی بسته به ابعاد شرکت یا سازمانی که در آن کار میکند، متغیر است. اما به طور کلی روند کاری مدیران مالی به این صورت است:
• تلاش در جهت تحقق خط‌مشی و اهداف تعیین‌شده از سوی مدیر عامل
• پیشنهاد راهکارهای بهبود به مسئول مافوق و مدیر عامل جهت تحقق اهداف سازمان
• پیش‌بینی، طرح‌ریزی و ارائه‌ی برنامه‌ی بودجه شرکت بر اساس برنامه‌ها و درخواست‌های اعلام‌شده از سایر واحدها
• مشارکت در برنامه‌ریزی و ارائه‌ی پیشنهاد‌های و سیاست‌های مالی و نظارت برحسن اجرای آنها
• تهیه و تنظیم خط‌مشی‌ها، دستورالعمل‌ها، روش‌ها و رویه‌های مالی و تهیه و طراحی فرم‌های مورد نیاز، برای ایجاد هماهنگی در انجام امور مالی واحدهای مختلف
• برنامه‌ریزی جهت تأمین منابع مالی مورد نیاز واحدها و مدیریت بر آنها
• نگهداری سوابق و مدارک مالی، کنترل فعالیت‌های مالی
• حسابداری حقوق و دستمزد، امور مالیاتی به صورت منظم
• همکاری در امکان‌سنجی مالی طرح‌ها
• پیش‌بینی و برنامه‌ریزی دراز مدت وجوه لازم برای سرمایه‌گذاری در طرح‌ها با هماهنگی مدیر عامل
• بررسی نرخ بازگشت سرمایه برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری شده
• تدوین نرخ تمام‌شده‌ی محصولات و خدمات و ارائه‌ی گزارش آن به مدیر عامل
• بررسی وضعیت مالی پروژه‌های شرکت شامل مبالغ دریافتی از پروژه و اظهارنظر درباره‌ی آنها و تحلیل مغایرت‌ها
• اعمال نظارت به منظور حسن اجرای قوانین، مقررات، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های مالی در واحدهای مختلف
• طبقه‌بندی حساب‌ها و درصورت نیاز، طبقه‌بندی گروه کالاها و کدینگ مربوط به موجودی‌ها و انبار
• به‌کارگیری سیستم‌های نرم‌افزاری مالی جهت انجام امور مالی
• پیگیری مبالغ وصول مطالبات از طرف‌های قرارداد
• نظارت و کنترل به منظور حفـظ و نگهداری اموال و دارایی‌های شـرکت
• تجزیه و تحلیل ترازنامه و سود و زیان و هزینه‌های واحدهای مختلف
• برنامه‌ریزی وکنترل اقلام به‌منظور مدیریت دارایی‌ها و سرمایه درگردش شـرکت و برنامه‌ریزی جهت تأمین اعتبار مورد نیاز واحدهای مختلف بر اساس برنامه بودجه‌ی سالانه
• بررسی و تطبیق وضعیت مالی فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده و تجزیه و تحلیل انحرافات
• ارتباط با سایر سازمانها و نهادهای ذی‌صلاح در خصوص مسائل مالی
مهارتها و توانمندیهای مدیر مالی
• مهارتهای رهبری و مدیریتی؛ از آنجایی که مدیر مالی سرپرست بخش‌های مالی یا حسابداری یک مجموعه است، باید مهارتهای رهبری و توانایی مدیریت فعالیت‌های دیگران را داشته باشد. کار رهبر نظارت بر کارکنان و همچنین محول کردن وظیفه به سایر پرسنل بخش مالی مجموعه است.
• مهارتهای ارتباطی و تجاری؛ مدیر مالی نیازمند مهارتهای ارتباطی کلامی و نوشتاری است، چرا که یکی از وظایفش بیان ساده‌ی اطلاعات پیچیده‌ی مالی برای مدیران عملیاتی است. همچنین دانش تجاری و درکی از بخش‌های مختلف سازمان نیز برای ارتباط و همکاری با سایر مدیران و نهادهای قانونی مثل اداره‌ی بیمه، مالیات و شرکتهای حسابرسی لازم است.
• مهارتهای تحلیلی؛ ریشه‌یابی مشکلات و رسیدن به راهکار برای حل مشکلات یکی از وظایف مدیران مالی است، بنابراین باید دارای مهارتهای تحلیلی و خلاقیت و دانش مالی باشد. با توجه به اینکه هدف نهایی هر شرکت یا سازمان تجاری، کسب سود است و سود نیز از جنس پول و مال است؛ بنابراین پیچیده‌ترین مسائل شرکتها در حوزه‌ی مالی و سرمایه‌گذاری است و نیاز است مدیر مالی هر شرکت در هر مرحله موانع را شناسایی و تحلیل و نسبت به حل مشکلات با کمک سایر مدیران اقدام کند.
• مهارتهای میان‌فردی؛ مدیر مالی به طور دائم در تمام جنبه‌های کسب و کار با کارکنان و تیم مدیریت در تعامل است، بنابراین باید مهارتهای میان‌فردی داشته باشد. تا در زمان هدایت و مدیریت فعالیت‌های کارکنان، تلاش‌های برای یافتن راهکار برای حل مشکلات و مسائل ملی و همچین ارتباط موثر با سایر کارکنان، چه در زمان نظارت بر فعالیت‌هایشان و چه همکاری همگام در یک پروژه، به کارش آید.
• دانش شغلی؛ مدیر مالی باید تحصیلاتی در امور مالی، حسابداری یا اقتصاد داشته باشد تا در چنین سمتی کار کند. در شرکتهای بین‌المللی، مدیر مالی باید دانش و تخصص در امور مالی بین‌المللی و اقتصاد جهانی داشته باشد؛ و این یعنی یک مدیر مالی باید به قوانین و مقررات کاملا آگاه باشد.
• مهارتهای تخصصی/ ریاضی و فناوری اطلاعات؛ مدیر مالی همیشه باید دانش شغلی‌اش را به‌روز نگه دارد. با توجه به نقش فناوری اطلاعات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای در ثبت و گزارش‌دهی اطلاعات مالی، امروزه هیچ یک از مدیران مالی نمی‌توانند بدون آگاهی و تسلط در این زمینه وظایف خود را به خوبی انجام دهند.
تحصیلات مورد نیاز و وضعیت استخدام مدیر مالی
تقریباً تمام سازمانها و شرکتها در هر صنعت و حوزه‌ای برای پیشبرد اهداف مالی خود نیازمند استخدام مدیر مالی هستند. بنابراین متقاضیان استخدام در شغل مدیر مالی می‌توانند در تمام مجموعه‌ها‌ی کاری بزرگ و متوسط به صورت قراردادی، تمام‌وقت و یا پاره‌وقت مشغول به کار شوند. ناگفته نماند در اغلب شرکتهای کوچک‌تر نقش مدیریت مالی بر عهده مدیر عامل و یا حسابدار آن شرکت است.
برای استخدام در این حوزه بهتر است متقاضیان حداقل مدرک کارشناسی حسابداری یا مدیریت مالی و پنج سال سابقه‌کار داشته باشند. تحصیلات آکادمیک در رشته‌ی اقتصاد سایر گرایش‌های مدیریت به‌خصوص بازرگانی، صنعتی و دولتی نیز برای متقاضی استخدام مدیر مالی موثر است. همچینن با توجه به استقبال جامعه از رشته‌های میان رشته‌ای در سال‌های اخیر، به‌ویژه رشته‌های حوزه‌ی مدیریت، گرایش MBA در مقطع کارشناسی ارشد رشته‌ی مدیریت، فارغ التحصیلان رشته‌های فنی را با مسائل مالی و حسابداری آشنا کرده و آنها را برای ورود به مشاغلی همچون مدیر مالی آماده میکند. گذراندن دوره‌ی آموزشی نرم‌افزارهای حسابداری و مایکروسافت اکسل نیز برای شغل‌یابی ضروری است.
مدیران مالی در سازمانها و شرکتهای مختلفی از جمله بانک‌ها، شرکتهای بیمه، سازمان‌های دولتی و شرکتهای خصوصی کار می‌کنند. به عبارت دیگر تمامی شرکتها به منظور رشد و بقاء خود به مدیریت مالی یعنی افزایش سود و افزایش دارایی‌های شرکت نیاز دارند. در شرکتهای کوچک تر این نقش بر عهده مدیر عامل و حسابدار شرکت است و در شرکتهای بزرگ که دارای بخش مالی مجزایی است، این وظیفه بر عهده‌ی مدیر مالی قرار می‌گیرد. به طور کلی با توسعه‌ی بخش خصوصی در کشور و همچنین کاهش اتکای دولت به درآمدهای نفتی در سال‌های پیش‌رو، پیش‌بینی می‌شود توجه شرکتها به مدیران مالی بیش از پیش معطوف شود و تقاضای بازار برای استفاده از خدمات تخصصی آن افزایش پیدا کند. در امریکا، پیش بینی می‌شود میزان استخدام مدیر مالی بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، نًه درصد رشد کند.
سختیها و چالشهای پیش روی مدیر مالی
از آنجایی که این حرفه دائماً با اعداد و ارقام و حسابرسی سر و کار دارد، بنابراین یک مدیر مالی نیاز به توجه و دقت فراوان به جزئیات دارد. یک اشتباه کوچک می‌تواند مشکلات بزرگی را به وجود آورد و بار مسئولیت و اخلاقی فرد را سنگین کند. مشکلات دیگری چون استرس و شرایط پیش‌بینی نشده‌ی مالی، عدم همخوانی دخل و خرج مجموعه، چالش مذاکره و قانع کردن مدیران مسئول، کنترل اشتباهات در سیستم مالی و چالشهای حقوقی، بیمه و مالیات نیز در این کار وجود دارد.
استخدام کارشناس مالی
به مجموعه‌ای از واقعیت‌ها، اصول و تئوری‌هایی که با تأمین و به‌کارگیری منابع مالی توسط افراد و واحـدهای مختلف ارتباط دارد، امور مالی گفته می‌شود. کارشناس مالی، مسئول امور مالی شرکت و کنترل و بررسی منابع مالی شرکت با استفاده از اصول حسابداری است. او با استفاده از اطلاعات مالی شرکت و از مسیرهای تعریف‌شده در سازمان به بررسی نیازهای مالی شرکت می‌پردازد. کارشناسان امور مالی باید به دنبال راهکارهایی برای افزایش میزان سود شرکت در کوتاه‌مدت و افزایش میزان ثروت سهامداران در بلندمدت باشند. آنها با تولید و تهیه گزارش‌های مالی فعالیت‌های سرمایه‌گذاری را هدایت می‌کنند و در جهت رسیدن به اهداف مالی شرکت در بلندمدت برنامه‌ریزی می‌کنند. مسئولیت برنامه‌ریزی و تأمین بودجه شرکت هم بر عهده آنهاست. کارشناس مالی همچنین موظف است اطلاعات مالی شرکت را به گونه‌ای ثبت کند که این اطلاعات توسط هر کارشناس دیگری قابل بررسی و از نتیجه واضحی برخوردار باشد.
وظایف و مسئولیتهای کارشناس مالی
کارشناس مالی با بررسی میزان بودجه و ارزیابی پروژه‌های موجود در شرکت محصولات شرکت را قیمت‌گذاری میکند. او باید بتواند اسناد مالی یک شرکت را تنظیم و کنترل کند و در صورتی که این اسناد با اسناد بانکی مغایرت داشته باشد، باید با بررسی مانده‌حساب‌های طرفین شرکت، گزارشی در ارتباط با این مسئله ارائه دهد. اصلاح حساب‌های مالی شرکت و مسئولیتهای مربوط به بستن حساب‌های مالی، در نظر گرفتن تنخواه‌داران شرکت، رسیدگی به اسناد و ممیزی و همچنین فاکتورهای مربوط به شرکت و هزینه‌های پرداختی مربوط به شرکت از جمله وظایف کارشناس مالی است. علاوه بر این موارد، باید اطلاعات مالی شرکت را دریافت کند و بر مبنای قوانین موجود در شرکت آنها را کنترل کند. همچنین اطلاعات ثبت‌شده را بر پایه قوانین و مقررات مربوطه در زمان مناسب شناسایی و ثبت کند. این توانایی را نیز باید داشته باشد که از اطلاعات موجود برای برطرف کردن نیازهای درون و برون‌سازمانی گزارشی تهیه کند و سپس آن را ارائه کند. مبالغی را که به صورت نقدی به شرکت ارجاع داده شده، در زمان مورد نیاز دریافت کند و بر همین اساس هزینه‌هایی را که از سمت شرکت ایجاد می‌شود، پرداخت کند. توانایی محاسبه حقوق و مزایای کارمندان شرکت را داشته باشد و دیگر امور مالی مورد نیاز شرکت را بتواند بررسی و محاسبه کند. به طور کلی وظایف کارشناس امور مالی عبارتند از:
- • پیگیری، کنترل وصول درآمدهای مؤسسه شامل شهریه ثابت و متغیر، هزینه خوابگاه، وام دانشجویی و ...
- • کنترل و ثبت کلیه هزینه‌ها
- • تهیه و تنظیم ترازنامه‌های دوره‌ای
- • بایگانی اسناد و مدارک مالی
- • انجام وظایف و ارائه خدمات در قالب طرح اتوماسیون مؤسسه
- • انجام عملیات دریافت و پرداخت مربوط به سپرده‌ها با بانک و مؤسسات طرف حساب
- • رسیدگی به حساب‌های بانکی مؤسسه و تهیه صورت مغایرت بانکی
- • پرداخت حقوق و مزایای کارکنان و اعضای هیئت علمی و قراردادی و سایر هزینه‌های مؤسسه طبق مقررات
- • رسیدگی به تنخواه گردان و اسناد هزینه‌های مربوط به آن
- • انجام کلیه امور مربوط به دریافت و پرداخت وجوه بر مبنای مقررات جاری
- • انجام امور مربوط به پیش‌پرداخت‌ها، علی‌الحساب‌ها، اسناد و مدارک مربوط از نظر رعایت و اجرای قوانین و مقررات مالی
- • اجرای کدینگ (طبقه‌بندی) حساب‌ها، براساس شکل متحد، به منظور ایجاد وحدت رویه و قابلیت مقایسه گزارشات مالی بین مؤسسات پس از تصویب رئیس مؤسسه و هیئت امنا
- • اجرای آن بخش از عملیات مالی مؤسسه که در چارچوب بودجه تفصیلی مصوب هیات امنا بر عهده مدیر امور مالی است.
- • نگهداری حساب اموال و نظارت بر حساب اموال مذکور و همچنین نظارت بر انبار
- • تهیه گزارش‌های لازم از نحوه عملکرد جهت ارائه به مقام مافوق
- • اجرای امور مالی مؤسسه با توجه به مقررات و قوانین مربوطه
- • راهنمایی و پاسخگویی مسئولانه به مراجعه‌کنندگان
- • همکاری در انجام سایر کارهای اداری با همکاران
- • رعایت امانت و عدم افشای مطالبی که در حین کار در جریان قرار می‌گیرد.
- • انجام سایر امور ارجاعی در چارچوب امور مؤسسه
مهارتها و ویژگی‌های کارشناس مالی
کارشناس امور مالی باید به مفاهیم و اصول حسابداری مسلط باشد تا بتواند با استفاده از این اصول گزارش‌های مالی یک شرکت را تهیه کند. نیاز است در انجام کارهای گروهی، روابط عمومی و ارائه گزارش نیز تسلط و مهارت داشته باشد. او باید فردی امین و قابل اطمینان باشد، در کارش خلاقیت و ابتکار عمل و در پیگیری امور دقت و پشتکار داشته باشد. مهارت حل مسئله، توانایی استفاده از متون انگلیسی و نرم‌افزار MS- Office از لازمه‌های کار اوست. آشنایی با سیستم‌های مالی و امور سهام و با قوانین تجارت و قوانین مالیاتی کشور در میزان تسلط او به کار کارشناسی امور مالی بسیار مؤثر است.
دانش و تحصیلات مورد نیاز کارشناس امور مالی
برای ورود به شغل کارشناسی مالی نیاز به داشتن مدرک تحصیلی در مقاطع کاردانی تا دکتری رشته امور مالی است و علاوه بر این فارغ التحصیلان این رشته تحصیلی می‌توانند در سمت کمک ممیز، ممیز، سرممیز و یا رئیس واحدهای مالیاتی و مالی و اداری یک شرکت مشغول باشند. در عین حال این رشته به گونه‌ای طراحی شده است که جدا از حوزه وزارت امور اقتصادی و دارایی، دانشجویان این مقطع نیز بتوانند در حد مشاغل تصویب شده مصوب شورای برنامه‌ریزی نقش داشته باشند. دانشجویان در مقطع کاردانی امور مالی و مالیاتی بعد از گذراندن دوره آموزشی و تحصیلی که یک دوره دو ساله است، می‌توانند به لحاظ نظری و علمی در بخشی از نیازهای وزارت امور اقتصاد و دارایی مشغول به تأمین نیازهای مالی شرکت شوند.
بازار کار و وضعیت استخدام کارشناس امور مالی
در همه جای دنیا امور مالی و حسابداری جزء جدایی‌ناپذیر یک شرکت و یا سازمان است. بنابراین همیشه فرصتهای شغلی و استخدامی نیز موجود است و با رقابتی شدن شرایط بازارهای داخلی و بین المللی، پیچیده‌تر شدن شرایط عملیات مالی و حسابداری، مباحث مالیاتی، سرمایه‌گذاری در شرکتها، این فرصت‌ها روز به روز در حال افزایش است. بر اساس تحقیقاتی که صورت گرفته، در سایر کشورهای جهان از جمله آمریکا میزان استخدام کارشناسان مالی بین سال‌های 2010 تا 2020 در حدود ۹ درصد افزایش داشته است. در صورتی که این میزان رشد برای سایر مشاغل در حدود ۱۴ درصد بوده است. در کشور استرالیا در پنج سال گذشته میزان استخدام کارشناس مالی رشد ۸/۲ درصدی داشته که در سال‌های آینده می‌تواند با روند متوسطی روبه‌رو باشد. در کشور ایران نیز با توجه به همین روند در بخش خصوصی انتظار می‌رود که نیاز به کارشناس مالی در شرکتها رو به رشد باشد و میزان استخدام افزایش یابد.
