استخدام کارشناس HSE
کارشناس HSE کیست؟
HSE مخفف ( Health Safety Environment) به معنای سلامت، ایمنی و محیط زیست است. به آن بهداشت حرفه‌ای نیز گفته می‌شود. به کارشناس آن، کارشناس HSE یا کارشناس ایمنی و بهداشت می‌گویند. یکی از مهم‌ترین نکات در همه انواع کسب‌وکارها و مشاغل، به‌ویژه مشاغلی که فعالیت در آنها ممکن است با خطرات و آسیب‌های مختلف توأم باشد رعایت نکات ایمنی و بهداشتی است. کارفرمایانی که این نکات را جدی نمی‌گیرند ممکن است با عواقب سنگینی مواجه شوند. کارشناس ایمنی و بهداشت یا همان HSE کسی است که در این زمینه دارای تخصص است. او بر وضعیت بهداشت و ایمنی محل کار نظارت می‌کند، میزان خطرات را می‌سنجد و راهبردهایی را جهت کاهش خطرات احتمالی در محل کار و مناطق جغرافیایی خاص طراحی می‌کند. کارشناسان HSE ممکن است توسط یک شرکت یا یک سازمان دولتی و به صورت تمام‌وقت، در محیطهای اداری و غیراداری به استخدام درآیند. یکی از چالش‌های این شغل، سفر و نقل و انتقال مداوم است.
چرا استخدام کارشناس HSE مهم است؟
کارفرمایان در بخش‌های مختلف شغلی باید از امنیت و سلامتیِ کارکنان خود از خطرات احتمالی همچون مرگ و آسیب‌های بدنی در محیطهای کاری اطمینان حاصل کنند و مطابق با موازین و قوانین بهداشتی و ایمنی فعالیت نمایند. استخدام کارشناس HSE می‌تواند آنان را در فراهم آوردن محیطهای امن و بهداشتی یاری کند. در مورد اهمیت استخدام چنین کارشناسانی می‌توان نکات زیر را برشمرد:
اطمینان از اجرای قوانین و مقررات
با وجود کارشناس HSE یا ایمنی و بهداشت، کارفرمایان، دیگر نگران عدم تطابق وضعیت محیطهای کاری با قوانین و مقررات ایمنی و بهداشتی نخواهند بود. کارشناس HSE با طراحی و آموزش راهبردهای اصولی، نه تنها از وقوع خطرات جانی و آسیب‌های فیزیکی پیش‌گیری خواهد کرد، بلکه در صورت وقوع چنین رخدادهای ناگواری نیز اوضاع را سروسامان خواهد داد.
مدیریت فعالانه ریسک
با انجام دادن آزمایش‌های داوطلبانه و یا اجباری، بازرسی‌های تصادفی و سرزده، ارزیابی کارگاه‌ها و کارخانه‌ها و نظرسنجی از مدیران و کارفرمایان، کسب‌وکارها و مشاغل جریمه کمتری پرداخته و نظم و سامان بیشتری خواهند یافت. کارشناس ایمنی و بهداشت با ایجاد و به‌روزرسانی پروتکل‌های بهداشتی و ایمنی و گردآوری و انتقال اطلاعات مربوط به ایمنی و بهداشت به کارفرمایان، فعالانه به مدیریت ریسک‌ها و خطرات پرداخته و موجب کاهش هزینه‌های ناشی از حوادث کار خواهد شد.
آسودگی خاطر از رسیدگی به حوادث
استخدام یک کارشناس HSE این اطمینان را به کارفرمایان می‌دهد که در صورت وقوع حوادث ناگوار، کسی هست که می‌تواند اطلاعات مورد نیاز را ثبت و علل احتمالیِ وقوع حوادث را بررسی کرده و در صورت نیاز پیشنهاداتی جهت ایجاد تغییرات لازم ارائه دهد.
وظایف و مسئولیت‌های کارشناس ایمنی و بهداشت (HSE)
کارشناسان ایمنی و بهداشت در محیطهای مختلف کاری دارای وظایف و مسئولیت‌های گوناگون و متنوعی هستند. اما در مورد مسئولیت‌های عمده این کارشناسان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• حصول اطمینان از امنیت محیط کاری و عاری بودن آن از خطرات جانی
• مستقر کردن قواعد، مقررات، سیاست‌ها و روندهای مربوط به ایمنی و بهداشت جهت پشتیبانی از مشاغل و ایجاد محیطهای امن کاری
• برقرار کردن تمامی رَویه‌های HSE برای کسب‌وکارها با همکاریِ بخش مدیریت و گروه منابع انسانی
• کسب اطمینان از این که تمامی رَویه‌ها و سیاست‌های HSE به‌طور منظم مورد بازبینی و به‌روزرسانی قرار می‌گیرند تا نیازهای متغیرِ شغلی و قانونی برآورده شده و شرایط بر حسب این رَویه‌ها به پیش برود
• حصول اطمینان از این که وظایف و تعهدات قانونیِ شرکت‌ها در تمامی حوزه‌های مربوط به سلامت، ایمنی و رفاه کارکنان مورد عمل قرار می‌گیرد و ارائه گزارش در مورد این امور
• کسب اطمینان از تکمیل و بازبینیِ منظمِ ارزیابی خطرات در همه محیطهای کاری، تجهیزات و عملیات‌ها
• کسب اطمینان از این که همه حوادث به درستی ضبط و گزارش شده و تغییرات پیشنهادی به کار بسته شوند
• حصول اطمینان از این که بازرسی‌های امنیتی به درستی انجام شوند، تمرین‌های اطفاء حریق و هشدارهای آتش‌سوزی به‌جا و به‌موقع اجرا و ثبت شوند و کارفرمایان نیز از وظایف و مسئولیت‌هایشان آگاهی کافی داشته باشند
• مستقر کردن یک برنامه تمام‌عیارِ آموزش و تمرین HSE در شرکت و کارخانه و حصول اطمینان از ثبت و ضبط درست و دقیقِ اطلاعات مربوط به آن
• نظارت بر مقررات ایمنی و بهداشت، آزمایش تمام تجهیزات ایمنی، تشویق به انجام کارِ ایمن و رفعِ آنیِ خطرات آشکار
• به‌روز رسانی تمامی اطلاعات بهداشتی، ایمنی و قانونی و ایجاد تغییرات مورد نیاز در فضای کاری
• ارائه گزارش در مورد فعالیت‌های مربوط به ایمنی و بهداشت به تیم مدیریت
مهارت‌ها و توانایی‌های مورد نیاز برای یک کارشناس HSE
کارشناس ایمنی و بهداشت، فردی است که متوجه جزئیات و ظرائف است و مهارت بالایی در تفکر انتقادی دارد و مضاف بر اینها دارای مهارت‌های زیر نیز می‌باشد:
مهارت ارتباطی
کارشناس HSE از مهارت‌های نوشتاری خود برای تهیه و تنظیم گزارش‌ها و مواد آموزشی و از مهرت‌های گفتاری خود برای سپردن امور به دیگر کارشناسان HSE بهره می‌گیرد.
سازمان‌دهیِ امور
کارشناس HSE از مهرت خود در سازمان‌دهی امور برای اداره پروژه‌های چندگانه ایمنی و نیز برای تحلیل همزمانِ چندین کار نظارتی استفاده می‌کند.
تفکر تحلیلی
مهارت در تفکر تحلیلی و نگرش انتقادی به امور از ضرورت‌های کار این کارشناسان است. آنان باید بتوانند داده‌ها را تحلیل کرده و آنها را در قالب گزارش‌ها و بررسی‌های قابل‌استفاده بگنجانند.
مهارت سخنرانی برای عموم
کارشناس HSE باید بتواند در ورد مسائل بهداشتی و امنیتی برای عمومِ کارکنان و کارفرمایان سخنرانی کرده و اطلاعات مورد نیاز را با سادگی و روشنی تمام انتقال دهد.
قدرت رهبری
کارشناس HSE از این مهارت خود در مدیریتِ کارِ دیگر اعضای کادر بهداشت و ایمنی استفاده کرده و وظایفی را به آنان محول می‌نماید.
ویژگی‌های یک کارشناس خوبِ ایمنی و بهداشت
در میان ویژگی‌های بارز یک کارشناس ایمنی و بهداشت می‌توان موارد زیر را بیان کرد:
اهمیت دادن به دیگران
کارشناسی ایمنی و بهداشت، تنها یک شغل نیست بلکه رسالت است. کارشناس HSE باید به جای خودخواهی و خودکاری، فداکار و دیگردوست باشد. اگر او به دلیل بی‌اعتنایی به جان دیگران دچار خطایی گردد، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به بار خواهد آورد. بسیاری از حوادث ناگوار ریشه در سوء مدیریت دارند.
جلب احترام دیگران
کارشناس HSE باید به تیم خود احترام بگذارد و هرگز با ارائه اطلاعات غلط و رعایت نکردن قواعد و مقررات ایمنی از شأن خود در نظر دیگران نکاهد. اگر پاسخ سؤالی را نمی‌داند اعتراف به بی‌اطلاعی خود کرده و به دنبال پاسخ درست باشد. اگر خطایی نیز مشاهده کرد آن را به منزله فرصتی برای آموزش بیشتر و دقیق‌تر نگاه کند.
داشتن برنامه
یک مدیر و رهبر خوب و کارکشته همیشه دارای یک برنامه است. کارشناس HSE باید برنامه ایمنیِ دقیقی طرح‌ریزی کرده و از آن در خلال آموزش‌ها استفاده کرده و راهی برای تضمین اجرایی شدن مقررات بیابد.
در معرض دید قرار دادن رفتار خود
کارشناس کارآمدِ ایمنی و بهداشت همواره التزام کامل به پروتکل‌های ایمنی و بهداشتی دارد. عمل او الگوی دیگر کارکنان در پیروی از مقررات است. اگر او اعمال مخاطره‌آمیز انجام دهد و قاعد را زیر پا بگذارد، دیگران نیز رفتار مشابهی از خود نشان خواهند داد. کارشناس HSE باید رفتار قانون‌مند خود را در معرض دید قرار دهد تا راهنما و مشوقی برای دیگران باشد.
وظیفه‌شناسی و وجدان
دیگر ویژگی بارز کارشناس HSE برخورداری از حس نیرومند مسئولیت‌پذیری در قبال سلامتی و ایمنی کادر شرکت و تلاش مداوم در جهت افزایش دانش و توانایی حرفه‌ای است. توجه و نظارت مستمر به جزئیات لازم برای حفظ ایمنی مستلزم بهره‌مندی از وجدانی بیدار و آگاه است.
پاداش دادن به تبعیت از مقررات
ممکن است کارشناس HSE در ابتدای امر توجه خود را به جنبه منفی کار متمرکز کند. با این وجود، توجه به جوانب مثبت نیز مزایای خود را دارد. کارشناس ایمنی و بهداشت باید راهی برای تشویق و پاداش‌دهی به رفتارهای درست کارکنان بیابد. این کار موجب شیوع اعمال محتاطانه و دور از خطر خواهد شد.
تحصیلات لازم برای کارشناس HSE
کارشناس ایمنی، بهداشت و محیط زیست معمولا دارای مدرک کارشناسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار و دیگر رشته‌های مرتبطی همچون مهندسی، زیست‌شناسی یا شیمی می‌باشد. برای برخی پُست‌های بالاتر، داشتن مدرک کارشناسی ارشد در رشته ایمنی و بهداشت صنعتی و رشته فیزیک بهداشت و یا دیگر رشته‌های مرتبط الزامی است.
بازار کار و وضعیت استخدام کارشناس HSE
بازار کار HSE به دلیل روی آوردن بسیاری از کارخانجات و شرکت‌ها به سمت کاهش هزینه‌های ناشی از حوادث و افزایش توجه به شعار پیش‌گیری به جای درمان، رونق خوبی یافته است. کارشناسان ایمنی و بهداشت بنا بر سابق کاری، علاقه و خصوصیات روانی خود می‌توانند در هریک از بخش‌های کاری زیر مشغول کار شوند:
• فعالیت در شرکت‌های اصلی و فرعی که زیرمجموعه وزارت نفت و پیمانکاران مربوط به آن هستند نظیر شرکت‌های پتروشیمی و گاز استانی، پالایشگاه‌های نفت و گاز، شرکت‌های مربوط به خطوط لوله و مخابرات گاز و نفت و پخش فرآورده‌های نفتی
• همکاری با شرکت‌های مربوط به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی و پیمانکاران مربوط به این بخش همچون شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی فولاد ایران، شرکت ملی مس و سازمان مهندسی و عمران شهر
• اشتغال در شرکت‌های بزرگ دیگر همچون شرکت خودروسازی سایپا، ایران خودرو و دیگر شرکت‌های خدماتی و صنعتی
میزان درآمد کارشناس ایمنی و بهداشت (HSE)
کارشناسانی که در حوزه ایمنی و بهداشت اشتغال دارند حقوق همسانی دریافت نمی‌کنند. درآمد این دسته از کارشناسان برحسب میزان تجربه و سابقه کاری، مدرک تحصیلی، نوع قرارداد و نوع شرکت یا سازمانی که در آن مشغول خدمت هستند دارای تنوع است. به دلیل عدم وجود اطلاعات موثق و رسمی، اطلاعی از میزان درآمد این قشر در ایران در دست نیست. اما در خارج از ایران و بر طبق آمار سایت پِی‌اسکِیل متوسط درآمد سالانه یک کارشناس ایمنی برابر با ۵۸۱۴۳ دلار می‌باشد.
