استخدام مجری
مجری کیست؟
مجری کسی است که به عنوان چهره یا صدای همگانی در برنامه‌های تلویزیونی، رادیویی و دیگر رسانه‌های شنیداری و دیداری به ایفای نقش می‌پردازد. او مسئول معرفی و مصاحبه با مهمان‌ها، پیوند دادن میان بخش‌های مختلف یک برنامه و در کل، عامل انسجام یک برنامه تلویزیونی یا رادیویی است. مجریان در رادیو و تلویزیون، به مخاطبان آگاهی داده و یا آنان را سرگرم می‌کنند.
برنامه‌هایی که مجریان در آنها فعالیت می‌کنند ممکن است خبری، ورزشی، سیاسی، اجنماعی، علمی، هنری، تفریحی و سرگرم‌کننده باشند. مجریان نقطه ثقل برنامه ها هستند و باید با اجرای خود برنامه‌ها را طبق ضرباهنگ منظمی به جریان بیندازند. شخصیت، ظاهر و سبک اجرا از عوامل بسیار مهم این شغل هستند. اگرچه فعالان در این شغل با گذشت زمان، سبک و سیاق شخصی خود را پرورش می‌دهند، گاه باید مطابق با تصویر، رفتار و لحنی که توسط تولیدکنندگان برنامه القا شده است کار کنند. مجریان بر اساس سوابق کاری خود ممکن است برای یک برنامه یا مجموعه‌ای از برنامه‌ها استخدام شوند. درک صحیح از سلیقه، انتظارات و فرهنگ و زبان مخاطبان از عوامل مؤثر و کلیدی در این حرفه است. مثلا برای مجری‌ای که در برنامه‌های کودک و نوجوان فعالیت می‌کند، بهره‌گیری از زبان، لحن و رفتارهای مناسب کودکان و نوجوانان ضروری است.
اهمیت استخدام مجری ماهر
استخدام مجری ماهر و کاربلد مزایایی دارد که از میان آنها به دو مورد اشاره میکنیم:
• کیفیت بهتر برنامه‌ها: مجریانی که در کار خود خبره هستند، با در میان آوردن مهارت‌های کلامی و اجرایی و در موارد خاص با بهره‌گیری از دانش تخصصی خود در مورد موضوع برنامه موجب ارتقای کیفیت برنامه می‌شوند. اگر برنامه مورد نظر، جشنواره یا کنفرانس و موارد مشابه باشد، توانایی این مجریان در اداره جلسه بر نظم و همتهنگی آن خواهد افزود.
• مخاطبان بیشتر: کیفیت بهتر برنامه نیز به نوبه خود باعث جذب مخاطبان بیشتر خواهد شد. هر گروه از مخاطبان دارای سلیقه، فرهنگ و میزان مشخصی از صبر و حوصله هستند. مجریان حرفه‌ای با تنوعی که در کار اجرا دارند باعث می‌شوند که مخاطب جذب شده و کمتر احساس ملال و دلزدگی کند. مجری خوب مخاطب را سرگرم می‌کند و مجری بد باعث سردرد مخاطب می‌شود.
وظایف و مسئولیت‌های مجری
مجریان در شبکه‌ها و برنامه‌های مختلف، وظایف و مسئولیت‌های متفاوتی دارند. اما به‌طور کلی وظایف عمومی آنان را می‌توان موارد زیر دانست:
• جستجوی منابع خبری و اطلاعاتی و رخدادهای مهم یا روزمره برای یافتن داده‌ها و اطلاعاتی که ارزش خبری دارند.
• انجام مصاحبه با شخصیت‌های نام‌دار یا حتی غیرمشهور برای تولید گزارش‌های دقیق و جامع
• رصد کردن نظرات و پیشنهادات بینندگان و شنوندگان و تسهیل فرآیند نظردهی آنان
• پرهیز از ذکر نام و نشان منابعی که قصد فاش شدن هویت خود را ندارند
• دریافت مشاوره از طراحان لباس برای تهیه لباس‌های مناسبِ اجرا
• آماده‌سازی و یادداشت نکات، پرسش‌ها و مسائل مهم پیش از آغاز مصاحبه‌ها و گفتگوها
• اداره منظم میزگردها برای مطرح شدن نکات و مسائل در زمان مناسب
• جلوگیری از به انحراف کشیده شدن بحث‌ها و مطرح شدن مسائل و اطلاعات نامرتبط با موضوع برنامه
• شنیدن فعالانه سخنان میهمان‌ها و طرح پرسش‌ها در زمان های مناسب
• انتقال اطلاعات به مخاطب به‌گونه‌ای که متناسب با نوع و کارکرد برنامه باشد
• پیروی از دستورالعمل‌های کارگردان و گروه تولید جهت تسهیل در روند برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی
• نشان دادن واکنش مناسب در مواقعی که مشکل یا تغییر ناگهانی رخ می‌دهد
• تمرین فراوان پیش از اجرا
توانایی‌ها و مهارت‌های لازم برای یک مجری
مجری‌گری شغلی است که علاوه بر استعداد، مستلزم داشتن مهارت‌ها و ویژگی‌های خاصی است. هر گروه از مجری‌ها مهارت‌ها و توانایی‌های خاص خود را دارند که گاه در تضاد با یکدیگر قرار می‌گیرند. به‌طور مثال، مجریانی که در کارهای کودک مشغول فعالیت هستند بایداجرای بسیار فعال، شاداب و پرنشاطی داشته و به ریزه‌کاری‌های ارتباط با کودکان وارد باشند. حال آن که مجریانی که مثلا گفتگوهای سیاسی و یا فرهنگی را اجرا می‌کنند باید تا حدودی لحن جدی، ادیبانه و رسمی داشته باشند. در کل می‌توان گفت که برخی از توانایی‌ها مختص موضوعی است که مجری درباره آن سخن می‌گوید. اما کار مجری‌گری مستلزم توانایی‌ه و مهارت‌های کلی‌ای نیز هست که در میان انواع گوناگون مجری‌ها مشترک است. برخی از این مهارت‌های کلی را در بخش زیر مرور میکنیم:
• توانایی اندیشیدن مستقل، اجرای فی‌البداهه و خارج شدن از متن در صورت لزوم
• برخورداری از مهارت‌های تحقیق و مصاحبه
• تمرکز قوی بر روی موضوعات مورد اجرا و توانایی انجام امور چندگانه در زمان واحد
• خوش‌معاشرت بودن، داشتن اعتماد به نفس و داشتن شخصیتی محبوب و دوست‌داشتنی
• برخورداری از مهارت‌های ارتباطی و اجرایی
• حفظ خونسردی در مواقع پرتنش و اضطراری و توانایی کار در مهلت‌های کوتاه و پرفشار
• بهره‌مندی از حافظه‌ای نیرومند برای به یادسپاری نکته‌ها، تصاویر، شکل‌ها و متن‌ها
• تسلط لازم بر گفتار و نوشتار فارسی و آشنایی کلی با کلمات، اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های فارسی
• داشتن صدا و لحن رسا و شفاف، توانایی ادای درست کلمات و در کل، داشتن فن بیان خوب
• توانایی برخورد مناسب و ایجاد ارتباط با افراد مختلف در سنین مختلف و با پیش‌زمینه‌های متفاوت
تحصیلات لازم برای مجری‌گری و توضیحاتی در مورد مسیر شغلی آن
اگرچه مدرک تحصیلی خاصی برای کار مجری‌گری نیاز نیست، بسیاری از کسانی که وارد این حرفه شده‌اند کار خود را به عنوان دست‌اندرکار پشت صحنه یا پژوهشگر رسانه آغاز کرده‌اند. برخی نیز بعد از کار بازیگری به مجری‌گری روی آورده‌اند. برخی دیگر نیز از دیگر بخش‌های رسانه‌ای مانند روزنامه‌نگاری وارد این شغل شده‌اند و دارای مدرک روزنامه‌نگاری هستند. برای مجری‌گری در برنامه‌های تخصصیِ مربوط به علوم، هنرها، تاریخ و غیره نیز به عنوان مجری‌کارشناس، در مورد موضوع کلی برنامه، داشتن مدرک تحصیلیِ حداقل کارشناسی الزامی است.
امابه‌طور کلی بهتر است که انواع مختلف مجریانِ شاغل در برنامه‌های مختلف، در دوره‌های گویندگی، مجری‌گری و فن بیان که مراکز و مؤسسات فرهنگی‌هنریِ مختلف و اساتید مجربِ این عرصه برگزار می‌کنند شرکت کرده و در صورت ارائه مدرک، موفق به دریافت آن شوند. در برخی از موارد نیز داشتن مدرک کارشناسی و بالاتر در یکی از رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، رسانه، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، ارتباطات و حقوق به پیشرفت شغلی متقاضیان این حرفه کمک خواهد کرد. البته بدون مدرک نیز راه رسیدن به این شغل، بسته نیست. در صورت داشتن استعداد و مهارت کافی، شخصیت تأثیرگذار، پشت‌کار و توانایی ایجاد ارتباط می‌توان به جایگاه خوبی در این عرصه راه یافت.
ویژگی‌های بارز یک مجری خوب
مجری خوب دارای ویژگی‌های زیر می‌باشد:
مهارت‌های ارتباطی
به‌طور طبیعی یک مجری خوب دارای مهارت‌های ارتباطی نیرومندی است. این مهارت‌ها شامل توانایی گویندگی در مقابل دوربین و پشت میکروفن، نویسندگی و مهارت ارتباط‌گیری در محیط‌های کار گروهی می‌باشد. مهارت‌های ارتباطی همچنین در گویندگی اخبار نیز بسیار مؤثر است زیرا کار خبری در تلویزیون مستلزم کار گروهی در صحنه و پشت صحنه است.
شور و علاقه
مخاطبان امروزی به‌راحتی کار اصیل و حرفه‌ای را از کار پوشالی و غیرحرفه‌ای تشخیص می‌دهند. کسانی که علاقه و صداقت کافی نداشته باشند با شکست روبه‌رو خواهند شد و این حاکی از اهمیت علاقه به کار است. صداقت و اصالت در کار، نه تنها یاری‌گر مجری است بلکه او را در ایجاد ارتباط با مخاطب نیز یاری خواهد رساند.
مهارت‌های تحقیقی
مجری خوب باید در مهارت‌های تحقیقی نیز توانا باشد. مهارت در درک عمیق مسائل و موضوعات، دست‌یابی به اطلاعات مناسب و مرتبط و پرسیدن سؤال‌های درست برای دریافت پاسخ‌های مناسب از مصاحبه‌شوندگان، همه جزئی از کار یک مجری خوب است.
توانایی مدیریت تنش‌ها
کار مجری‌گری و رسانه به‌طور ذاتی کاری ضرب‌العجلی و زمان‌محور است. در چنین محیطی، فرصت‌ها برای نشان دادن استعداد و توانایی‌ها اندک است. انجام دادن به‌موقع و به‌جای کارها در مواقع تنش و فشار باعث خواهد که مجری، تصویر و شخصیت منظم و نیرومندی از خود در ذهن‌ها برجای گذاشته و پیشرفت سریع‌تری داشته باشد.
استفاده از رسانه‌های اجتماعی
با گسترش رسانه‌های اجتماعی در سالیان اخیر، فضا برای فعالیت مجریان نیز گسترش فراوانی یافته است. مزیت رسانه‌های اجتماعی این است که بی‌وقفه و بدون محدودیت خاصی می‌توان درآنها به فعالیت پرداخت. از این رو توانایی کار در این شبکه‌ها نیز از عامل کلیدی موفقیت است. از سوی دیگر، این شبکه ها به علت دسترسی به نظرات مخاطبان نیز می‌توانند محک خوبی برای ارزیابی کار مجریان باشند.
مهارت‌های مدیریتی
با پیشرفت در کارمجری‌گری، مهارت‌های مدیریتی و رهبری نیز اهمیت دوچندان می‌یابند. میزبانیِ مهمان‌ها و شخصیت‌های مهم، علاوه بر شهرت، مسئولیت کلانی را متوجه مجریان می‌کند. با کسب تجربه بیشتر، مسئولیت مجری در اداره برنامه‌ها و تربیت و راهنمایی نیروی جوان و تازه‌کار نیز بیشتر می‌شود.
اخلاق و انسانیت
از مهم‌ترین ویژگی‌های یک مجری خوب، رعایت اخلاق و امانت در بازگویی حوادث و گفته‌های دیگران است. علاوه بر این، پرهیز از درگیری‌های لفظیِ بیهوده با مصاحبه‌شوندگان و مهمانان و رعایت اخلاق در مورد مخالفان بر روی صحنه موجب محبوبیت بیشتر مجریان خواهد شد.
بازار کار و وضعیت استخدام مجری
برای دسترسی به فرصت‌های کاریِ بیشتر، مجریان باید بتوانند برنامه‌های مختلف را اداره و اجرا کرده و سعی کنند مخاطبان بیشتری را جذب کنند. در کشور ما، ایران مهم‌ترین مرکز جذب مجری، سازمان صدا و سیما می‌باشد. این سازمان دارای بخش‌های مختلف و وسیعی برای فعالیت مجریان دارد و فضای رقابتی نیز در آن کمتر است. یک مجری می‌تواند با گسترش حوزه کاری خود، در زمینه‌های مرتبطی همچون تهیه‌کنندگی، کارگردانی و نویسندگی نیز مشغول شود. همایش‌ها، کنفرانس‌ها، جشنواره‌ها و مراسمات بزرگ دیگر نیز از جمله عرصه‌های فعالیت مجریان توان‌مند هستند. همکاری با شرکت‌ها و مؤسسات فرهنگی و مجری‌گری در برنامه‌های آموزشی آنها نیز از دیگر عرصه‌های کار برای مجریان است. کار مستقل یا همکاری با گروه‌های مختلف هنری، علمی و ... در فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی نیز، فرصت‌های شغلی دیگری برای مجریان هستند.
میزان درآمد مجری
مجریان در برنامه‌های مختلف، برحسب سابقه کاری، شهرت و در برنامه‌های تخصصی برحسب میزان تحصیلات خود حقوق دریافت می‌کنند. در ضمن در بسیاری از موارد، مدت قرارداد نیز بر میزان درآمد مؤثر است. در ایران متآسفانه آمار رسمی و معتبری در این باره وجود ندارد. برخی از منابع غیررسمی، میزان درآمد ساعتی برخی مجریان صدا و سیما را ۲۰۰ الی ۲۵۰ هزار برآورد کرده‌اند. بدیهی است کسانی که مجری-تهیه‌کننده هستند و یا از شهرت فراوانی برخوردارند مبالغ کلان‌تری دریافت می‌کنند. اما در خارج از ایران بنا بر آمار موجود در سایت پِی‌اسکِیل، متوسط درآمد سالانه مجریان مصاحبه‌گر برابر با ۵۸۴۵۴ دلار و درآمد گویندگان خبر برابر با ۴۷۵۰۰ دلار می‌باشد.
