استخدام کارشناس مکانیک
مهندسی مکانیک
یکی از قدیمی‌ترین و جامع‌ترین رشته‌های مهندسی که به طراحی، ساخت و راهاندازی دستگاهها و ماشینها می‌پردازد، با انرژی‌های مختلف مثل انرژی خورشید، انرژی شیمیایی و انرژی هسته‌ای. قدیمی است چون قدمتش به انقلاب صنعتی اروپا برمی‌گردد؛ جامع است، چون موضوعات متنوعی را تحت پوشش خود قرار می‌دهد و ارتباط و اشتراکات زیادی با بسیاری از حوزه‌های مهندسی دیگر دارد. مهندسی مکانیک از مفاهیم علوم ریاضی و فیزیک برای انجام وظایف خود بهره می‌برد و نیازمند فهم مفاهیمی همچون تحلیل سازه‌ها و الکتریسیته، دانش مواد، سینماتیک، دینامیک و ترمودینامیک است.
رشته‌ی مهندسی مکانیک تمامی علوم و فنون مرتبط با تولید، ایجاد و تبدیل حرکت و انجام کار، تبدیل و استفاده از انرژی، تولید و ساخت قطعات و ماشینآلات و به کارگیری مواد مختلف در ساخت آنها و همچنین طراحی و کنترل سیستم‌های مکانیکی، حرارتی و سیالاتی مرتبط را در برمی‌گیرد. همچنین لازم است بدانید که محاسبات فنی، تدوین روش ساخت، طراحی و تهیه‌ی نقشه‌ها، مدلسازی و شبیه‌سازی، تولید و آزمایش تمامی ماشینآلات و تأسیسات موجود در دنیا، با تکیه بر توانایی‌‌های مهندسان مکانیک انجام می‌شود.
مهندس مکانیک، اصول اساسی نیرو، انرژی، حرکت و گرما را می‌آموزد و با دانش تخصصی خود، سیستم‌های مکانیکی و دستگاهها و فرایندهای گرمایی را طراحی کرده و می‌سازد. طراحی و ساخت تجهیزات و سیستم‌های انتقال و تصفیه‌ی آب، سیستم‌های مکانیکی و کنترلی پالایشگاه‌ها و کارخانجات شیمیایی، طراحی و ساخت تمامی ماشینآلات و قطعات آنها (ماشینآلات تولیدی تمامی صنایع، لوازم خانگی و تجهیزات پزشکی)، ساخت ماشینآلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل کارخانجات قند، کاغذسازی، سیمان، نساجی، نمک و کنسانتره، طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی، طراحی و ساخت تأسیسات حرارتی و برودتی ساختمان‌ها و اماکن، بالابرها و آسانسورها و سیستم‌های حمل و نقل، ساخت روبات‌ها، بازوهای مکانیکی و سیستم‌های تولید، ساخت تجهیزات دفاعی مانند تانک، راکت، اژدر و پل‌های متحرک و طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی نیروگاه‌های فسیلی،اتمی، خورشیدی، بادی و آبی از جمله فعالیت‌هایی است که مهندسان مکانیک به انجام آنها می‌پردازند.
او با توجه به تخصص خود توانمندیهای خاصی را کسب می‌کند. به عنوان مثال عده‌ای به طراحی اجزا و مکانیزم ماشینآلات مختلف می‌پردازند (بیشتر فارغ التحصیلان مهندسی مکانیک گرایش جامدات). گروهی طراحی و محاسبه‌ی اجزای سیستم‌های مبتنی بر تبدیل انرژی، انتقال حرارت و سیالات مانند مولدهای حرارتی، نیروگاه‌های آبی و... را برعهده دارند(بیشتر فارغ التحصیلان مهندسی مکانیک گرایش حرارت و سیالات).
مهندس مکانیک معمولاً در دفاتر شرکت‌ها و یا در واحدهای تولید کارخانه‌ها کار می‌کند. ساعات کار او در سازمان، شرکت یا کارخانه معمولاً به صورت تمام‌وقت و بر اساس چارت اداری است. البته گاهی بسته به نوع پروژه‌های کاری و زمان‌بندی آنها (به ویژه در بخش خصوصی) ساعات کاری ممکن است تغییر کند .آنهایی که به صورت مستقل فعالیت می‌کنند یا شرکت شخصی دارند، تعیین ساعت کاری بر عهده‌ی خودشان است.
وظایف و مسئولیت‌های کارشناس مکانیک
طراحی: ماشینها و دستگاه‌هایی که هر نوع محصولی را ساخته و بسته‌بندی می‌کنند، تجهیزات گردنده مانند پمپ‌ها، فشرده‌سازها ( کمپرسورها)، دمنده‌ها، توبور ماشینها (توربین‌ها و ...)، موتورهای درون‌سوز، مخزن‌های تحت فشار، رآکتورها، مبادله‌کن‌های گرمایی، دیگ‌های بخار، سامانه‌های لوله‌کشی، وسیله‌ی نقلیه مانند خودرو، کامیون، اتوبوس، هواپیما، قطار و غیره، تجهیزات حمل مواد مانند تسمه‌ی نقاله‌ها، روبات‌ها و طراحی کنترل‌کننده برای سیستم‌های دینامیکی .
تحلیل: شکست و فرسودگی دستگاهها، بهبود عملکرد و قابلیت اطمینان قطعات، سیستم‌های انتقال حرارت، ارتعاشات مکانیکی، آکوستیک و پیزو الکتریک .
ساخت و تولید: فرایندهای ماشین‌کاری سنتی ،فرایندهای ماشین‌کاری غیر سنتی، فرایندهای شکل‌دهی ورقی و حجمی، طراحی و ساخت قالب‌ها و قیود، روش‌های اتصال و جوشکاری، عملیات حرارتی، روش‌های ریخته‌گری، مترولوژی و سیستم‌های اندازه‌گیری .
کنترل کیفیت: آزمایش کیفیت ، امنیت و قابلیت اطمینان فرآورده ها ، دستگاه ها و فرآیندها .
زمینه‌های نوین: فناوری نانو، سیستم‌های میکرو الکترومکانیکی (حسگری و عملگری)، سیستم‌های دارورسانی در ابعاد نانو، سیستم‌های میکرو و نانو سیالاتی، نانو روبات‌ها.
مهارت‌ها و توانمندیهای کارشناس مکانیک
• مهارت ریاضی و فیزیک
• خلاقیت و قدرت تجسم خوب، برای طراحی و رفع عیوب سیستم‌ها و دستگاهها
• دانش و علاقه فراوان به امور فنی
• مهارت کار تیمی، برای همکاری با سایر مهندسان، تکنسین‌ها و مدیران ارشد
• توانایی اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی کارآمد
• توانایی کار با کامپیوتر و تسلط بر نرم‌افزارهای مرتبط، برای ایجاد و تحلیل طرح‌ها، شبیه‌سازی و آزمایش چگونگی کار یک ماشین، ایجاد مشخصات قطعات، نظارت بر کیفیت محصولات، کنترل ساخت و تولید
• توانایی تحمل شرایط کاری پرفشار
• تسلط بر زبان انگلیسی
دانش و تحصیلات مورد نیاز مهندسی مکانیک
متقاضیان و علاقه‌مندان این شغل با داشتن مدارک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در رشته‌ی مهندسی مکانیک می‌توانند در بازار کار مهندسی مکانیک استخدام شوند. داشتن تجربه و سابقه‌ی کاری و آشنایی و تسلط بر نرم‌افزارهای مرتبط نیز عامل مهمی در استخدام و موفقیت مهندس مکانیک به حساب می‌آید. از جمله نرم‌افزارهای مرتبط با این حوزه عبارتند از:
• Pro-engineer : نرم‌افزار طراحی قطعات
• Working Model: نرم‌افزار تحلیل و مونتاژ مدل‌های سه بعدی و ترسیمات دو بعدی
• Marc: نرم‌افزار تحلیل نیروها و تنش‌ها
• Ansys: نرم‌افزاری برای تحلیل مهندسی قطعات در تحلیل‌های دینامیکی
• Catia: نرم‌افزار طراحی قطعات
• Fluent: نرم‌افزار تحلیل و بررسی حرکت سیالات
• Gambit: نرم‌افزاری برای مدلسازی و ایجاد مدل ریاضی برای حل‌گر
• Matlab: نرم‌افزاری برای نوشتن برنامه و محاسبات ریاضی در مهندسی
• Solidworks: نرم‌افزار طراحی قطعات
• C-Mold: نرم‌افزار طراحی قالب‌های صنعتی
• Power shape: نرم‌افزار مدلسازی
• EdgeCAM: نرم‌افزار طراحی و عملیات ساخت و تولید
• Cosmos: نرم‌افزار تحلیل نیروها و تنش‌ها
• Carrier: نرم‌افزار طراحی سیستم‌های تهویه‌ی مطبوع
بازار کار و وضعیت استخدام کارشناس مکانیک
مهندسان مکانیک اغلب در این بخش‌های صنعتی نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند؛ هوافضا، خودروسازی، صنعت نفت، واحدهای شیمیایی، پتروشیمی، تولید لوازم خانگی، فناوری نانو، رایانه و الکترونیک، ساختمان‌سازی، تولید انواع فرآورده‌های مصرفی، انرژی، مشاوره‌ی مهندسی و کلیه‌ی فعالیت‌هایی که نیاز به راهاندازی خط تولید یا اتوماسیون دارند. در کشور ما مهم‌ترین زمینه‌های شغلی برای مهندسان مکانیک در صنعت نفت، صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی، صنعت هوافضا و صنعت پزشکی و داروسازی وجود دارد. آنها می‌توانند در پروژه‌های مقیاس وسیع مثل توسعه‌ی راه‌های مهار امواج و قدرت جزر و مد و یا در پروژه‌های مقیاس کوچک مثل ساخت پروتزهای ایمپلنت مشغول به کار شوند.بسیاری از فارغ التحصیلان این رشته نیز جذب وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی فعال در عرصه‌ی صنعت و انرژی می‌شوند. کارشناس مکانیک می‌تواند به عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بیمه و شرکت‌های بازرسی و نظارت امور بین المللی فعالیت کند.
به طور کلی بازار بازار کار مهندسی مکانیک در ایران چشم‌انداز خوبی دارد اما دارای کمبودها و مشکلاتی نیز هست؛ از جمله کاربردی نبودن علوم و دروسی که در دانشگاهها به دانشجویان رشته‌ی مکانیک آموخته می‌شود و عدم آشنایی بسیاری از دانش‌آموختگان مکانیک با نرم‌افزارهای کاربردی این حوزه.
