استخدام کارشناس آمار
علم آمار را می‌توان نوعی پیشگویی بر پایه اعداد و ارقام دانست یا یعنی به کار بردن دانش ریاضیات برای طراحی مطالعات و تحقیقات و همچنین جمع‌آوری، پردازش و تجزیه و تحلیل اطلاعات و تفسیر نتایج آن. کارشناسی آمار استفاده از آمارهای موجود و بهینه‌سازی آنهاست. کارشناس آمار کسی است که با مشاهده و بررسی اطلاعات، نحوه رفتار و بهبود یک فرایند را در آینده پیش‌بینی می‌کند. تقریباً تمامی مراکز دولتی و خصوصی برای انجام برنامه‌ریزی و ارائه گزارش فعالیت‌های خود نیازمند تهیه اطلاعات صحیح و به‌کارگیری و تجزیه و تحلیل آنها هستند؛ کارشناسان آمار با توجه به توانمندی‌هایی که دارند، می‌توانند در اکثر حوزه‌ها و رشته‌ها در سازمان‌ها و اداراتی مانند سازمان برنامه و بودجه، مرکز آمار ایران، ادارات بیمه، بانک‌ها، مراکز صنعتی و کارخانه‌ها و واحدهای آماری وزارتخانه‌های مختلف فعالیت کنند. متخصصان آمار معمولاً در ساعات منظم و در دفاتری راحت مشغول به کارند. بعضی‌ها برای ارائه خدمات مشاوره به مردم، انجام نظرسنجی یا جمع‌آوری اطلاعات به سفر می‌روند.
از آنجا که متخصصان آمار در بخش‌های مختلفی مشغول به کارند، متخصصانی که علم آمار را به کار می‌برند، اغلب سمت‌های کاری متفاوتی دارند. مثلاً فردی که روشی‌های آماری را در داده‌های اقتصادی به کار می‌برد، با عنوان آمارگر علوم اقتصادی، شناخته می‌شود؛ در حالی که آمارگرانی که در حوزه بهداشت عمومی یا پزشکی مشغول به کارند، عنوان‌های متخصص آمار زیستی یا زیست‌سنج را به خود اختصاص می‌دهند. آمارگران به طور کلی در بخش‌های تجاری، کشاورزی و بهداشتی مشغول به کار می‌شوند.
اگر داده‌های آماری وجود نداشته باشند، سازمان‌ها نمی توانند در سطوح مدیریتی برنامه‌ریزی داشته باشند و این برنامه‌ها را عملی کنند. داده‌های آماری هزینه‌های سازمان‌ها را کاهش می‌دهد و در بسیاری از امور مثل طراحی روش‌های آزمایش برای تأیید داده‌های جدید به کمک یک دولت می‌آ‌ید. علوم گوناگونی مانند زیست شناسی، اقتصاد، مهندسی، پزشکی، بهداشت عمومی، روان‌شناسی، بازاریابی، آموزش، ورزش، تجارت و صنعت نیز از آمار استفاده می‌کنند. بنابراین به کارشناسانی در این زمینه احتیاج دارند.
وظایف و مسئولیت‌های کارشناس آمار
از جمله فعالیت‌های حرفه‌ای کارشناسان آمار می‌توان به این موارد اشاره کرد:
• تجزیه و تحلیل داده‌ها یا اطلاعات: شناسایی اصول بنیادی، دلایل یا حقایق مربوط به اطلاعات از طریق شکستن داده‌ها و اطلاعات به بخش‌های مجزا
• کار با کامپیوترها: استفاده از کامپیوترها و سیستم‌های کامپیوتری (شامل سخت‌افزارها و نرم‌افزارها) برای اجرای برنامه‌ها، نوشتن نرم‌افزارها، ورود داده‌ها، نصب کاربری‌ها یا فراوری اطلاعات
• کسب اطلاعات: مشاهده، دریافت یا هر روش دیگر کسب اطلاعات از تمام منابع اطلاعاتی مناسب
• پردازش و فراوری اطلاعات: گردآوری، کدگذاری، طبقه‌بندی برآورد کردن، جدول‌بندی، بازبینی و تأیید اعتبار اطلاعات و داده‌ها
• ایجاد ارتباط با سرپرست، همکاران یا زیردستان: تأمین اطلاعات برای زیردستان، همکاران و سرپرستان از طریق تلفن، گزارش‌ها و فرم‌های نوشتاری، پست الکترونیکی یا ارتباط فردی
• به‌روزسازی و به‌کارگیری دانش مناسب: به روز رسانی دانش فنی و استفاده از آن در فعالیت‌های مختلف مربوط به شغل
مهارت و توانمندی‌های کارشناس آمار
• تفکر تحلیلی برای تحلیل اطلاعات و استفاده از منطق برای حل مسائل و مشکلات مرتبط با کار
• توجه و دقت به جزئیات در انجام امور
• همکاری و داشتن روحیه خوش با دیگران و به تصویر کشیدن نگرش همکاری و پاک‌طینتی
• استقلال برای ابداع روش‌های فردی انجام امور، هدایت خود توأم با نظارت اندک یا صفر و وابستگی به خود برای انجام کارها
• اعتماد دو سویه، مسئولیت‌پذیری و عمل به تعهدات
• ابتکار و نوآوری در به عهده گرفتن مسئولیت‌ها و چالش‌ها
• دارای درک عمیق و شناخت کافی برای مدل‌سازی ریاضی مسائل مختلف جامعه
• دارای روحیه پیگیری و انگیزه کافی
• توانایی گفتاری و نوشتاری برای ارائه‌ی گزاراش‌ها
• تفکر انتقادی؛ استفاده از منطق و استدلال برای شناخت نقاط ضعف و قوت راهکارهای جایگزین یا رویکردهای مطرح شده در مواجهه با مسائل
• علم روشمند؛ استفاده از قوانین و روش‌های علمی برای حل مسئله
• فهم مکتوبات؛ درک جملات و پاراگراف‌های نوشته شده در گزارش‌های مرتبط با کار
• گوش دادن فعالانه؛ توجه کامل به آنچه که دیگران می‌گویند، وقت گذاشتن برای درک نکات مطرح شده، پرسیدن سوالات مناسب، قطع نکردن سخن دیگران در زمان نامناسب
• استدلال استقرایی؛ توانایی ترکیب اجزا یا اطلاعات متفاوت برای ایجاد قواعد یا نتایج عمومی (از جمله ربط دادن اتفاقات در ظاهر بی‌ربط)
• استدلال قیاسی یا استنتاجی؛ توانایی بهره‌گیری از قواعد کلی جهت یافتن جواب‌های معقول برای مسائل خاص
• درک شفاهی: توانایی شنیدن و فهم اطلاعات و نظرات گوینده از خلال واژه‌ها و جملات
دانش و تحصیلات مورد نیاز کارشناس آمار
برای ورود به این حرفه باید این دانش‌ها را کسب کرد:
• دانش ریاضیات؛ شامل علم محاسبات، جبر، هندسه، حساب دیفرانسیل و انتگرال، آمار و کاربردهای آنها است.
• زبان فارسی؛ شناخت ساختار و محتوای زبان فارسی، از جمله معانی و املای واژگان و قواعد ترکیب و دستور زبان.
• کامپیوتر و الکترونیک؛ شامل دانش تخته‌مدارها، پردازشگرها، تراشه‌ها، وسایل الکترونیکی، سخت‌افزار و نرم‌افزار، مشتمل بر برنامه‌های کاربردی و برنامه‌نویسی.
• آموزش و تعلیم؛ دانش اصول و روش‌های برنامه‌ریزی درسی و طراحی دوره‌های تعلیمی، تدریس و راهنمایی افراد و گروه‌ها و نیز سنجش اثربخشی آموزش‌ها
• امور دفتری؛ شامل دانش رویه‌ها و سیستم‌های اداری و مدیریتی مانند کار با نر‌م‌افزارهای واژه‌پردازی، کار با پرونده‌ها و سوابق، تندنویسی و نسخه‌برداری، طراحی فرم‌ها و آشنایی با ادبیات اداری
به لحاظ تحصیلی، به طور کلی برای ورود به حرفه کارشناسی آمار باید بعد از تحصیل در رشته‌های علوم تجربی و ریاضی فیزیک، مدرک کاردانی آمار را گرفت، بعد کارشناسی علوم پایه یا آمار، بعد ارشد ریاضی و آمار و بعد دکترای آمار. در برخی مؤسسات خصوصی افراد با مدرک فوق دیپلم آمار مشغول به کارند، اما در سازمان‌ها و ادارات دولتی داشتن مدرک کارشناسی آمار یا ریاضی ضروری است. حسابدارها و مهندسان فنی هم با توجه به توانمندی‌های خود می‌توانند به این حرفه مشغول شوند. در دانشگاه‌های ایران رشته آمار تا مقطع دکترا آموزش داده می‌شود.
دارندگان مدارک کارشناسی ارشد و دکترا معمولاً به شکل مستقل می‌توانند فعالیت کنند و برای به عهده گرفتن امور تحقیقاتی، ایجاد روش‌های آماری و تدریس در دانشگاه‌ها انتخاب می‌شوند. آنها می‌توانند در مؤسسات بزرگ و وزارتخانه‌ها در سمت مشاور آماری خدمت کنند. مهارت در علم ریاضی برای موفقیت در رشته آمار ضروری است؛ چون مباحثی که در علم آمار مطرح می‌شود با ریاضیات ارتباطی تنگاتنگ دارد. قدرت درک علمی مسائل آماری و تجزیه و تحلیل احتمالی مطالب نیز ضروری است.
بازار کار و وضعیت استخدام کارشناس آمار
متأسفانه در کشور ما علم آمار و کاربردهای آن به خوبی معرفی نشده است و حتی مسئولین نمی‌دانند که فارغ‌التحصیلان این رشته چه توانایی‌هایی دارند. بیشتر سازمان‌های دولتی از آمار برای ارائه ارقام و اعدادی که مربوط به فعالیت‌های واحدهایشان می‌شود، استفاده می‌کنند و چون این کار را چندان تخصصی نمی‌دانند به جای به کارگیری کارشناسان آمار از افرادی بهره می‌برند که آشنایی مختصری با این علم دارند. در حالی که اکثر برنامه‌ریزی‌های زیربنایی کشور را می‌توان با استفاده از روش‌های پیشرفته آمار انجام داد. اکثر فارغ‌التحصیلان رشته آمار در محیط کار از تخصص‌های خود که در دوران تحصیل فرا گرفته‌اند، بهره نمی‌برند، چرا که هنوز از آمار به عنوان یک ابزار قوی در تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده نمی‌شود.
امروزه کارشناسان آمار در جهان و به‌خصوص در کشورهای صنعتی، فرصت‌های شغلی بسیاری دارند و حیطه فعالیت آنها شامل تمامی علوم از جمله اقتصاد، جامعه‌شناسی، زیست‌شناسی، پزشکی، فیزیک، شیمی، الکترونیک و عمران می‌شود. پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2026 این شغل با رشد 8/33 درصدی مواجه شود.
فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در سازمان برنامه و بودجه، مرکز آمار ایران، بانک‌ها، ادارات بیمه، مراکز صنعتی و کارخانجات، واحدهای آماری وزارتخانه‌های مختلفی از جمله کشاورزی، کار، بهداشت، اقتصاد و امور دارایی، فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور و به طور کلی در هر مرکزی که نیاز به جمع‌آوری تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات دارد، مشغول به کار شوند.
